خوانشي بر شيوه مصورسازي نسخه پزشكي «تحفه‌المؤمنين» (موجود در كتابخانه كنگره ملي آمريكا)

زمينه و هدف: تاريخ تصويرسازي نسخ پزشكي مملؤ از نگاره‌هايي در باب علم تشريح، كالبدشناسي بدن انسان و حيوان، ريخت‌شناسي گياهان و فرم ابزارآلات جراحي است. در اين ميان، نسخه‌اي كه فارغ از چنين روش‌هاي متداول مصورسازي، صحنه‌هايي روايي از طبابت و درمان مبتني بر گياهان دارويي را دربر دارد، تحفه‌المؤمنين است. نسخه‌اي كه پژوهش حاضر را بر آن داشته تا با مداقه در ويژگي‌هاي بصري نگاره‌هايش، شناختي درباره نحوه روايت‌پردازي آن‌ها و ترجمان تصويريشان به تبعيت از ماهيت علمي متن اثر ايجاد كند.مواد و روش‌ها: اساس انجام پژوهش بر روش توصيفي ـ تحليلي همراه با تفسير كيفي داده‌هاي تصويري استوار مي‌باشد و گردآوري داده‌ها با استناد به منابع معتبر كتابخانه‌اي ـ الكترونيكي و مراجعه به سايت كتابخانه كنگره ملي آمريكا صورت پذيرفته است.يافته‌ها: علي‌رغم روايي‌نبودن نوشتارها، تأويل‌پذيري و وجود لايه‌هاي عميق علمي ـ معنايي در متن نسخه، هنرمند نه‌تنها شيوه‌اي سخت و پيچيده را انتخاب نكرده، بلكه به نحو واقع‌گرايانه‌اي سعي نموده تا در تطابق با آن‌ها به آفرينش نگاره‌ها بپردازد. نگاره‌هايي كه براي مخاطب خوانشي سهل‌الوصول و قابل درك داشته باشند. بدين‌منظور و در راستاي وفاداري به متن اثر كه هم ستايش به درگاه احديت (معنويت) و هم دستورالعمل‌هايي طبي را بيان داشته، وي هنرهاي تذهيب و نگارگري را جهت تصويرگري برگزيده تا با ايجاد نوعي قرابت ديداري بتواند بر هر دو وجه سلامت روح و جسم تأكيد كند.نتيجه‌گيري:برآيند كلي پژوهش بر غلبه فرم‌هاي ساده، بهره‌گيري از تركيب‌بندي پويا و متمركز، پرسپكتيو با نقاط كانوني متنوع، گونه‌هاي رنگي متباين، مكمل و سرد و گرم و اهميت‌بخشي به تصوير شخصيت‌هاي پزشك و بيمار در مركز كادر يا نقطه طلايي نگاره‌ها دلالت دارد، چنانكه اين عناصر و كيفيات بصري موجبات دريافت زيباشناسانه‌اي رادر باب نحوه درمان و طبابت به گونه‌اي واقعي براي مخاطب رقم مي‌زنند.