معرفي و بررسي رسالۀ عرايس‌الجواهر و نفائس‌الاطايب از ديدگاه طب سنتي

زمينه و هدف: رسالۀ عرايس‌الجواهر و نفايس‌الاطايب از رساله‌هاي ارزشمند قرن هفتم هجري قمري مي‌باشد كه شهرت تامي در بين رساله‌هاي علوم و فنون زمان خويش يافته است. اين رساله با پرداختن به سه موضوع احجار، اطايب و كاشيگري حاوي موضوعات متنوع و متفاوتي مي‌باشد كه آن را مفترق از رساله‌هاي طبي ساخته است. با توجه به ابعاد طبي رساله كه تاكنون مورد نظر قرار نگرفته، اين پژوهش بر آن است تا به معرفي، تحليل، استنتاج و تقسيم‌بندي كليات طبي از اين رساله بپردازد.مواد و روش‌ها: اين مطالعه با استفاده از روش كتابخانه‌اي و اسنادي به مقايسۀ رسالۀ عرايس با مهم‌ترين رساله‌هاي احجار و عطرنامه‌هاي پيش از آن پرداخته، سپس به تحليل و تجزيه هر بخش و استنتاج يافته‌ها پرداخته است.يافته‌ها: در هر دو قسم رساله؛ احجار (سنگ‌ها) و اطايب (عطرها) پس از معرفي و ذكر خصوصيات به بيان خواص طبي بر اساس فلسفۀ طبيعيات و منطق كه بنيان طب سنتي مي‌باشد پرداخته شده است. نيز باورهاي عاميانۀ طبي از بخش‌هاي قابل توجه در اين رساله مي‌باشد.نتيجه‌گيري: با توجه به مباحث رساله مي‌توان سه رويكرد طبي؛ درمانگري بر اساس طب سنتي، باورهاي عاميانۀ طبي و خواص جادودرماني احجار، فلزات و اطايب را بر اساس ارائۀ شواهدي از نسخۀ عرايس‌الجواهر دريافت. تناسب رويكردهاي مزبور با نحوۀ به‌كارگيري احجار از نتايج ديگر اين تحقيق مي‌باشد.