پيامد حاكميت ايلخانان بر سير دانش پزشكي در ايران (654-736 هـ.ق؛ 1335-1256 م)

زمينه و هدف: دانش پزشكي از جمله علومي بود كه در دوران شكوفايي تمدن اسلامي مورد توجه قرار گرفت و دانشمندان فعال در اين حوزه به نتايج و دستاوردهاي قابل توجهي دست پيدا كردند. اين پژوهش بر آن است كه سير دانش پزشكي در ايران عصر ايلخاني را از زواياي گوناگون مورد مطالعه و بررسي قرار دهد تا به اين پرسش پاسخ دهد كه دانش پزشكي در ايران عصر ايلخاني چه جايگاهي داشته و آيا استيلاي مغول و تشكيل حكومت ايلخانان موجبات افول اين علم را در ايران فراهم آورده است يا نه؟مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر با رويكرد توصيفي- تحليلي و بر اساس جمع آوري فيش‌هاي تحقيقاتي از مطالعات كتابخانه‌اي صورت گرفته است.يافته‌ها: بررسي‌ اسناد، مدارك و منابع تاريخي و علمي ايران در عصر ايلخانان نشان مي‌دهد شيوه زندگي ناسالم اقوام مغول و بي‌بهرگي ايشان از دانش پزشكي سبب شده است علم پزشكي و مهارت پزشكان مناطق مفتوحه از جمله ايران مورد توجه سركردگان مغول قرار گيرد. با تشكيل حكومت ايلخاني و روي كار آمدن دولت مردان دانش پيشه ايراني و غلبه آنان بر جادوگران و كيمياگران، جايگاه پزشكان در نزد ايلخانان بيش ‌از پيش ارتقاء يافت كه پيامد آن احياي دوباره‌ي فعاليت‌هاي علمي در حوزه‌هاي مختلف پزشكي بود. ملاحظات اخلاقي: در تدوين اين پژوهش اصل امانت‌داري و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهيز از جانبداري در مراجعه به متون و تحليل‌ها، رعايت شده است.نتيجه‌گيري: بر خلاف باور معمول دانش پزشكي و فعاليت‌هاي وابسته بدان در عصر ايلخاني به دلايلي كه ذكر آن خواهد آمد نه‌ تنها با افول مواجه نشده، بلكه از برخي جهات نسبت به ادوار پيش رو به جلو حركت نموده است. ساخت مراكز درماني و آموزش پزشكي، راه‌يابي دانش پزشكي به ديگر مراكز آموزشي نظير رصدخانه‌ها و مدارس، روابط علمي گسترده در حوزه پزشكي با ديگر ملل به‌ ويژه چين، بومي‌سازي پرورش گياهان دارويي، تشريح و تأليف آثار پزشكي از جمله مصاديق اين حركت رو به جلو در عرصه دانش پزشكي در اين دوره بوده است.