بازنمايي مهاجرت در رمان نوجوان ايران: تجربه مهاجرت، درآستانگي و موقعيت حاشيه‌اي

مهاجرت يكي از مفهوم‌هاي آشنا در جهان امروز است و زندگي بسياري از انسان‌ها و روايت‌هاي آنان را دگرگون مي‌كند. كيفيت چنين تجربه‌اي براي نوجوانان مي‌تواند متفاوت از بزرگ‌سالان باشد. هدف اين پژوهش واكاوي وضعيت بازنمايي مهاجرت و مفهوم‌هاي وابسته به آن در رمان نوجوان ايران است. براساس يافته‌ها، مهاجرت اجباري ناشي از جنگ و ناامني، پناهندگي، تبعيد و مهاجرت تراملي در رمان نوجوان ايران حضور دارند. به شكلي استعاري مهاجرت از دنياي واقعي به جهان فانتزي را نيز مي‌توان يكي از گونه‌هاي مهاجرت توصيف كرد. حضور مهاجرت گاه با غياب مهاجر بازنمايانده مي‌شود و تأثير مهاجرت بر بازماندگان محل توجه است. رمان نوجوان ايران هنوز در ابتداي مسير پرداختن به مهاجرت و ادبيات چندفرهنگي قرار دارد. در اغلب اين روايت‌ها مهاجرت با جنگ گره خورده‌است. مهاجرت داخلي نمود بيشتري در رمان‌هاي نوجوان دارد و مهاجرت خارجي و كشمكش‌هاي بينافرهنگي مهاجران كمتر مطرح شده‌اند. در اين روايت‌ها جامعه ميزبان اغلب مهاجران را تنها به شرط پذيرفتن نشانگان فرهنگي جامعه مقصد در جايگاه ديگري فروتر مي‌پذيرد. رمان‌هاي نوجوان مهاجرت به ساختن و بازتعريف هويت توجه ويژه‌اي دارند و تلاش مهاجران را براي يافتن مرزهاي خود در موقعيتي نو نشان مي‌دهند. خشونت، رهاشدگي، آوارگي و دغدغه‌هاي مهاجران نوجوان در اين دست روايت‌ها بازتاب يافته‌اند.