نقد و بررسي دو موضع نفي و اثبات در توحيد صفاتي و رفع تعارض از آن‌ها در نظام كلامي شيعي

مسأله صفات خدا و كيفيت اتصاف ذات الهي به آنها از مسائل اساسي معرفتي در باب مبدأ شناسي است. ابو علي جبائي معتزلي معتقد است ذات خدا، نائب مناب صفات خدا است، زيرا انكار اوصاف الهي به دليل اتقان صنعش جايز نيست ولي چون واقعيت صفت، قيام به غير است نه عينيّت، اين قول صحيح نيست؛ چون سر از نفي مطلق در مي‌آورد و برخي همچون اشاعره و معتزله به ترتيب قائل به زيادت قديم يا زيادت حدوثي شده‌ و به اثبات صفات رأي داده اند؛ زيرا اصولاً ذات خدا را نبايد خالي از كمالات وجودي دانست. اين دو قول نيز صحيح نمي‌باشد زيرا تعدد قدما يا نياز، لازم مي‌آيد. در اين ميان شيعه علاوه بر اثبات صفات، به نفي صفات زايد و حدوثي نيز پرداخته كه اين مقاله در صدد است به صورت توصيفي و تحليلي و به روش كتابخانه‌اي نشان دهد نه تنها تعارضي در بين نيست بلكه بهترين نظريه مي‌باشد.