بررسي تجربه ي محروميت در ميان زنان با تاكيد بر خانواده و محله (مور مطالعه: زنانِ ساكن در سكونتگاه غير رسمي التيمور مشهد)

محروميت با نبود امتيازات و پاداش‏هاي اجتماعي همراه است و به سبب تأثيرگذاري بر فرد و جامعه‌‌‌‌، كيفيت زندگي و سلامت جامعه را تحت تأثير قرار مي‌دهد‌‌‌‌‌‌. زنان ساكن در بافت غيررسمي شهر به سبب سكونت در اين منطقه و هنجارهاي حاكم بر اين محلات، بيش از گروه‌هاي ديگر رنج‏هاي مداوم و طولاني را در زندگي شخصي و خانوادگي‌‌‌‌‌‌، همچنين شبكة همسايگي تجربه كرده‌‌اند و با محروميت هم‌نشين بوده‌اند؛ ولي آنان همواره سكوت اختيار كرده‏اند‌‌‌‌‌‌. پژوهش حاضر به اين گروه آسيب‌پذير توجه كرده و طي فرايند علمي و با اتكا به رويكرد كيفي و پديدارشناسانه و به كمك مصاحبه‌نامه ي نيمه‌ساختاريافته، تجربه‌هاي 25 تن از زنانِ ساكن در سكونتگاه غيررسمي التيمور مشهد را از ابعاد گوناگون محروميت در خانواده و محله، واكاوي و تفسير كرده است‌‌. بر اساس متن مصاحبه‏هاي انجام‌شده، مشخص شد زنان در شبكه ي روابط اجتماعي‌‌‌‌، قدرت و منزلت اجتماعي و بالاخره دسترسي به منابع و فرصت‏ها‌‌‌‌، محروميت‌هايي را تجربه كرده‌‌اند‌‌. تعامل اجتماعي ركن اصلي و سازنده ي زندگي اجتماعي است؛ ولي بر اساس يافته‌هاي پژوهش، زنان تعاملات سردي در خانواده و به‌ويژه با همسر داشته و از نبود صميميت و رابطة عاطفي مثبت و برابر سخن گفته‌‌اند‌‌. آنها به سبب ناديده گرفتن نيازها و علايقشان يا ايجاد محدوديت از سوي شوهر، عموماً نقش كم‌رنگي در تصميم‌گيري‌ها دارند و بارها شاهد زير پا گذاشتن تعهدات زندگي مشترك از سوي شوهر خود بوده‌‌اند‌‌. در سطح محله و شبكه ي همسايگي نيز مضايقه و ضعف در تعاملات را كه ناشي از بي‌اعتمادي است، تجربه كرده‌‌ و به سبب آن رنج كشيده‌‌اند‌‌. نتايج پژوهش مؤيد آن است كه زنان به سبب پذيرش قواعد نانوشتة موجود در حفظ الگوهاي مردسالاري، از نظر مناسبات قدرت و منزلت اجتماعي‌‌، نابرابري در برخورداري از قدرت را تجربه كرده‌اند و همواره جايگاه فرودست داشته و سهم ناچيزي از احترام را در خانواده دريافت كرده‌‌اند‌‌. افزون بر آنچه آمد‌‌، نبود خدمات و امكانات در محل سكونت‌‌‌‌، هم‌تراز نبودن درآمد و هزينه ي خانواده در شرايط اقتصادي كنوني‌‌، همچنين ايجاد موانع يا محدوديت از سوي همسر در دسترسي يا استفاده از فرصت‌هاي محدود و موجود‌‌‌‌، زمينه‌هايي براي ايجاد محروميت و نارضايتي زنان است‌‌‌‌؛ به‌گونه‌اي‌كه غالباً تحت اين شرايط با فرورفتن در روزمرگي‌ها از رشد و ارتقاي توانمندي‌هاي خود باز مي‌مانند‌‌‌‌. اين يافته‏ها در مقاله ي پيش‌رو بحث و تحليل شد و به‌تناسب، دلالت‏هاي عملي مرتبط براي بهبود اوضاع ارائه گرديد‌‌.