مطالعه موردي نرخ جرم تحت تأثير پروتكل‌هاي بهداشتي كوويد-19

زمينه و هدف: شيوع كوويد-‌19 از سال‌2020 جهان را‌ به‌شدت متأثر كرده و شواهد اوليه نشان مي دهد كه يكي از ‌اين تأثيرات كاهش يا افزايش نرخ جرم است.به‌نظر مي‌رسد دليل اصلي اين تغيير، دستور ماندن در خانه توسط‌ دولت‌ها ‌بود كه زندگي و ‌فعاليت‌هاي روزمره ‌را‌ تحت تأثير خود قرار داد. از‌ آنجا‌كه صدور و ‌انجام ‌اين دستورات در زمان‌ها و ‌به ‌روش‌هاي مختلف بر شيوه و‌سبك زندگي مردم‌تأثيرگذاشته،يك آزمايشگاه طبيعي به‌وجود آمد تا امكان آزمون برخي نظريه‌هاي جرم‌شناختي مرتبط براي تبيين تغيير نرخ ‌جرايم ارتكابي‌ فراهم‌شود.روش: در نوشتار حاضر تأثير اجراي پروتكل بهداشتي، به ويژه فاصله گذاري اجتماعي بر نرخ‌‌ جرايم كودك‌آزاري، سرقت تعزيري، كيف‌زني ‌و ‌جيب‌بري، منازعه و‌كلاهبرداري شبكه اي(رايانه اي)در استان‌هاي تهران، مازندران، خراسان رضوي، فارس،آذربايجان شرقي،كردستان، ‌سيستان و ‌بلوچستان با بررسي تعدادي از نظريات جرم شناختي مورد مطالعه قرار گرفته است. داده هاي جرايم فوق مربوط‌به ‌دو ‌دوره قبل و ‌بعد از ‌شيوع كوويد19 است كه از طريق مركز‌ آمار و ‌فناوري اطلاعات قوه قضاييه به دست آمد. براي تجزيه و تحليل داده ها از روش سري‌هاي زماني منقطع استفاده شده‌است.يافته ها: بر اساس يافته هاي پژوهش درصد كاهش يا‌ افزايش جرايم ‌موردمطالعه طي دو‌ دوره قبل و ‌بعد از ‌شيوع بيماري كوويد‌ 19نشان مي‌دهد كه ميانگين درخصوص ‌سه جرم‌ كودك‌آزاري (8/75-)، منازعه(8/29-)، كيف‌زني و‌ جيب‌بري(26/01-)،‌ روندكاهشي را ‌نشان مي‌دهد. يعني جرايم‌مذكور در دوران پس‌از‌ شيوع بيماري براساس‌ميانگين بدست آمده در كل استان‌هاي بررسي شده،‌كاهش‌ يافته‌است. با ‌اين وجود،هنگام‌ بررسي استان‌ها‌ به ‌تفكيك معلوم‌ مي‌گردد برخي استان‌ها‌ همانند كردستان(درخصوص‌ جرايم‌ كودك‌ آزاري و‌ كيف‌ زني‌ و ‌جيب ‌بري)،مازندران(در مورد جرايم ‌منازعه و ‌كيف‌زني ‌و‌ جيب‌بري)و‌در نهايت استان‌هاي آذربايجان شرقي و فارس (درخصوص ‌جرم ‌منازعه)در دوران پس‌ از‌شيوع روند افزايشي داشته‌اند. درمقابل، ميانگين حاصله براي كل استان‌هاي موردبررسي،درخصوص‌دو‌جرم ‌ سرقت تعزيري (3/43) و‌ كلاهبرداري شبكه‌اي (16/03)، در دوران پس‌از‌شيوع كوويد‌19افزايش يافته است.البته درخصوص ‌همين دو‌جرم،وقتي به‌تفكيك استان‌ها ‌دقت شود،مشاهده مي‌گردد كه ميزان اين دو‌جرم‌ در استان‌هاي خراسان رضوي،سيستان و‌ بلوچستان و ‌مازندران در دوران پس ‌از‌شيوع ‌كاهش ‌يافته ‌است.نتايج: در نهايت، اين نتيجه حاصل مي گردد كه شيوع كوويد19 و فاصله گذاري اجتماعي الگوي فعاليت هاي روزمره را تغيير داده و ساختارهاي فرصتي ايجاد شده در اثر اين تغييرات باعث تغيير در نرخ جرايم كودك‌آزاري،كيف‌زني و ‌جيب‌بري و ‌منازعه،برخلاف جرايم ‌كلاهبرداري ‌شبكه‌اي و ‌سرقت تعزيري، طي ‌دو ‌دوره قبل و ‌بعد از ‌شيوع ‌كوويد‌19شده است.