بررسي عوامل رشد و گسترش مكتب كلامي معتزله در خوزستان (سده‌ 2 تا 4هجري)

مكتب كلامي معتزله يكي از مهم‌ترين مكاتب كلامي و فكري اسلامي است كه از قرن دوم تا پنجم هجري در جهان اسلام هواخواهان بسياري داشت. اين مكتب فكري را در اوايل قرن دوم هجري واصل بن عطا (ف:131ق) در بصره بنيان نهاد و به سرعت در ساير سرزمين هاي اسلامي گسترش يافت. خوزستان نيز به دليل پيوستگي جغرافيايي به بصره خيلي زود تحت تأثير اين جريان فكري قرار گرفت؛ به طوري كه بنا بر تصريح منابع تاريخي و جغرافيايي، رواج اين مكتب در خوزستان بيش از هر سرزمين ديگري بوده است. اين پژوهش بر آن است تا با نگاهي تحليلي به بررسي و تبيين دلايل رشد و گسترش اين مكتب كلامي در خوزستان و فراز و فرودهاي تاريخي آن در اين منطقه بپردازد. سؤال اصلي پژوهش حاضر اين است كه چه عواملي موجب رشد و گسترش انديشه هاي اعتزالي در خوزستان شد؟ يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه عواملي چون پيوستگي جغرافيايي و فرهنگي خوزستان به خاستگاه معتزله (بصره)، تنوع و تكثر مذهبي خوزستان و اشتياق عموم مردم آن ـ اعم از خواص و عوام ـ به مباحث كلامي موجب رشد و گسترش معتزله در خوزستان گرديده بود.