مناسبات حكومت و دودمان‌هاي محلي شيراز عصر ناصري و تأثير آن بر جامعه ‌شهري

با اينكه پادشاه در رأس نظام سياسي دوره‌ قاجاريه قرار داشت؛ اما فاقد نيروي لازم براي تسلط بر گروه هاي قدرتمند شهري مانند خاندان هاي محلي بود. مسئله پژوهش حاضر، چگونگي ارتباط حكومت قاجاريه در عصر ناصري با خاندان هاي بانفوذ شيراز و همچنين تأثير مناسبات بين حكومت با خاندان هاي مذكور بر جامعه شهري شيراز بوده كه با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي و تكيه بر داده هاي كتابخانه اي مورد بررسي قرار گرفته است. بر اساس يافته هاي پژوهش، قدرت طبقه حاكم از سوي خاندان هاي بانفوذ شيراز مانند قوام الملك، مشيرالملك و خوانين قشقايي كه معمولاً سمت هاي مهم حكومتي دريافت مي كردند، محدود مي شد. تا آنجا كه گاه قدرت يك خاندان مانند قوام الملك به حدي افزايش مي يافت كه به نوعي آن خاندان، حاكم واقعي شيراز محسوب مي شد. البته خاندان هاي مذكور رقيب يكديگر نيز محسوب مي شدند و همواره تلاش مي كردند از طريق اتحاد با حكومت عليه خاندان رقيب اقدام كنند. حاكمان فارس نيز كه معمولاً قادر به كسب رضايت همه خاندان ها نبودند، به ناچار عليه يك خاندان با ديگر خاندان ها متحد مي شدند. به طوري كه فرهاد ميرزا معتمدالدوله تنها از طريق اتحاد با ديگر خاندان ها ، موفق به حذف خاندان مشيرالملك از نهاد قدرت در شيراز شد. نحوه مناسبات بين حكومت و خاندان ها بر جامعه شهري شيراز نيز تأثير داشت كه از آن جمله مي توان به وضعيت نظم و امنيت، قيمت اجناس و به‌ويژه كا لاهاي اساسي و همچنين ميزان رضايت اقشار مختلف جامعه شهري شيراز اشاره كرد.