نشانه‌هاي مكتب تبريز صفوي در مصورسازي خمسۀ نظامي اكبرشاه در هند با رويكرد سپهرنشانه‌اي يوري لوتمان

اشتراك و تبادل سنت‌هاي فرهنگي بين ايران و هند در دورۀ گوركاني به اوج خود مي‌‌رسد. حوزۀ‌‌ اصلي عينيت‌يافتن فرهنگ‌‌ها را مي‌‌بايست در هنر و ادبيات جست‌وجو كرد. اين پژوهش به مطالعۀ يكي از مصاديق اين ارتباط فرهنگي، يعني نگارگري و ذيل آن نسخۀ مصور خمسۀ نظامي كه در دورۀ گوركاني هند توسط نگارگران مكتب هندوايراني مصور شده و همچنين به تأثيرات ويژگي‌هاي نگارگري مكتب تبريز بر اين نسخه، مي‌‌پردازد. سؤالاتي كه مطرح مي‌شود اين است كه: نظام نشانه‌‌اي نگارگري مكتب تبريز صفوي چگونه در سپهرنشانه‌‌اي گوركانيان هند ترجمه ‌شده است؟ تأثير اين ترجمه‌پذيري بر نگاره‌‌هاي نسخۀ خمسۀ نظامي مصورشده در دورۀ اكبر شاه چگونه است؟ روش تحقيق توصيفي-تحليلي با رويكرد سپهرنشانه‌‌اي بر پايۀ آراي يوري لوتمان بوده و هدف مقاله، خوانش نشانه‌هاي تأثيرگذار نگارگري صفوي بر نگارگري گوركاني هند و چگونگي اين تأثير در مصورسازي نگاره‌هاي خمسۀ نظامي در دورۀ سلطنت اكبرشاه است. نتايج پژوهش نشان داد كه مصورسازي نسخۀ خمسۀ نظامي در هند، به‌واسطۀ مهاجرت نگارگران ايراني به هند، متأثر از نگارگري مكتب تبريز صفوي است. تأثيرات اين ويژگي‌ها در اكثر نگاره‌‌هاي خمسۀ نظامي ازجمله تركيب‌بندي، شخصيت‌پردازي، نقوش تزئيني، فرم‌‌ها و بافت‌‌ها به‌وضوح ديده مي‌‌شوند.