خاستگاه‌هاي تاريخي حوزه رفتار اطلاع‌يابي سلامت: طيف‌سنجي سال انتشار مآخذ

مقدمه: حوزه رفتار اطلاع‌يابي سلامت به عنوان شاخه‌اي از رفتار اطلاع‌يابي شاهد افزايش روزافزون در انتشارات است، به نظر مي‌رسد از نظر استنادي مي‌توان خاستگاه‌هاي تاريخي اين حوزه را به‌ عنوان حوزه‌اي متفاوت بررسي كرد. به دليل نبود پژوهشي كه نوسانات تاريخي اين حوزه را به صورت علمي و عيني نشان دهد؛ پژوهش حاضر به تعيين خاستگاه‌هاي تاريخي حوزه رفتار اطلاع‌يابي سلامت با استفاده از رويكرد طيف‌سنجي سال انتشار مآخذ در پايگاه اطلاعاتي اسكوپوس (Scopus) از ابتدا تا پايان سال 2021 پرداخت.روش بررسي: پژوهش حاضر توصيفي بوده و  با استفاده از رويكرد طيف‌سنجي سال انتشار مآخذ (RPYS) انجام شد. جامعه آماري پژوهش را كليه مدارك ثبت شده در زمينه رفتار اطلاع‌يابي سلامت در پايگاه اطلاعاتي اسكوپوس از ابتدا تا پايان سال 2021 تشكيل داد. نمونه‌گيري به روش سرشماري انجام شد و با استفاده از راهبرد جستجوي مناسب تعداد 1414 مدرك در زمينه رفتار اطلاع‌يابي سلامت بارگذاري شد. تحليل داده‌ها با استفاده از برنامه نرم‌افزاري CRExplorer، انجام شد. يافته‌ها: از كل منابع داراي بيشترين هم استنادي 7 عنوان كتاب و 21 عنوان، مقاله بود اين امر نشان دهنده تأثيرگذاري مقالات در شكل‌گيري خاستگاه تاريخي حوزه رفتار اطلاع‌يابي سلامت است، هر چند اين حوزه در سال‌هاي نخست به طور كامل از كتاب‌هاي حوزه ارتباطات و روان‌شناسي متأثر بود. بر اساس يافته‌ها اين حوزه بيشتر از موضوعات حوزه روانشناسي متأثر بود. اما كم‌كم نشانه‌هايي از آثار مربوط به حوزه كتابداري و اطلاع‌رساني، سواد سلامت، و روش تحقيق نيز در منابع مورد استناد مشاهده شد؛ به گونه‌اي كه مي‌توان گفت در دهه 2010 ميلادي اغلب آثار هم استناد شده در حوزه كتابداري و اطلاع‌رساني بوده و در كنار آن، موضوعات سلامت و بهداشت نيز بود.نتيجه‌گيري: مي‌توان پيش‌بيني كرد حوزه رفتار اطلاع‌يابي سلامت، در سال‌هاي آتي با افزايش انتشارات، تأثيرات بيشتري از حوزه سلامت و نظريه‌هاي مربوط به آن خواهد گرفت و بدينگونه جايگاه خود را به عنوان حوزه‌اي نوظهور و مستقل از حوزه رفتار اطلاع‌يابي بيش از پيش به دست خواهد آورد.