بررسي تجربي ارتباط تجانس مذهبي با خودكشي در ايران

در بسياري از تحقيقات انجام گرفته در جامعه‌شناسي كلان نشان داده شده است كه دين و دينداري موجب كاهش نرخ‌هاي خودكشي هم در سطح بين‌كشوري و هم درون‌كشوري مي‌شود. با اين حال، در ادبيات نظري و پژوهشي مربوط به ارتباط دين و خودكشي چندان به اين نكته پرداخته نشده است كه تجانس مذهبي چگونه بر نرخ‌هاي خودكشي تأثير مي‌گذارد. در جامعه‌شناسي، ميراث علمي دوركيم در خودكشي‌پژوهي با مقايسة تأثير سنت‌هاي مذهبي مختلف بر نرخ‌هاي خودكشي تداوم يافته است، اما يك جايگزين نويدبخش براي تكميل و پيشرفت اين حوزة مطالعاتي عبارت از بررسي تأثيرات تجانس مذهبي بر نرخ‌هاي خودكشي است. در همين راستا، برخي جامعه‌شناسان ادعا نمودند كه تجانس مذهبي كانون مناسب‌تري براي مطالعات جامعه‌شناختي خودكشي در سطح كلان است. لذا، مطالعة حاضر در بسط ميدان پژوهشي مربوط به ارتباط دين و خودكشي و با تمركز بر جامعة ايران حول محور اين پرسش كليدي يا سوال اصلي سازمان داده شد كه چه ارتباطي بين تجانس مذهبي و نرخ‌هاي خودكشي در ايران وجود دارد؟ روش تحقيق اين مطالعه، «تطبيقي درون‌كشوري» بوده كه از داده‌هاي جمعي سال 1395 (آخرين سرشماري در ايران) براي مقايسة كمّي استان‌هاي ايران استفاده نموده است. در مجموع، نتايج تحقيق نتوانست حمايت تجربي براي اين مدعا فراهم آورد كه تجانس مذهبي تأثير كاهشي بر نرخ‌هاي خودكشي دارد. به عكس، يافته‌هاي تحقيق نشان داد كه تجانس مذهبي ارتباط مثبت يا تأثير افزايشي بر نرخ‌هاي خودكشي در استان‌هاي ايران داشته است. در بخش پاياني اين مقالة، كوشش شد ضمن اراية تحليلي پسيني بر پاية يك ديدگاه نظري متأخر در جامعه‌شناسي دين (نظرية بازار دين) تفسيري نظري براي توجيه يك چنين يافتة ناسازگار و غيرمنتظره‌اي ارايه شود.