فردگرايي معكوس در فرهنگ جامعۀ پساانقلابي: مطالعۀ موردي مصائب قانون و گريز از آن در دانشگاه ايراني

هدف اصلي مقالۀ حاضر بررسي مسئلۀ بيگانگي با قوانين در فرهنگ ايران است. براي اين منظور، وضعيت قانون در دانشگاه، به‌مثابه يكي از مهم‌ترين نهادهاي تربيتي شهروند قانون‌مدار، مطالعه مي‌شود. براي نيل به اين هدف، ‌دو سلسله پژوهش توسط نگارنده پيرامون فرهنگ دانشگاه انجام‌شده است. در پژوهش اول، تخلف‌هاي دانشجويي در سه حوزۀ سياسي، اخلاقي، و آموزشي بررسي‌شده است. در پژوهش دوم، رويارويي اساتيد دانشگاه با قوانين نظارتي بر كيفيت علمي آنان مطالعه شد. هر دو پژوهش به شيوۀ كيفي و داده‌ها به روش مصاحبۀ عميق به دست آمد. بر اساس نتيجه‌گيري، دانشگاه به‌مثابه يكي از مهم‌ترين نهادهاي تربيت سوژه‌هاي متخصص و شهروندان قانون‌مدار دچار توليد ايجاد ازخودبيگانگي در دانشجويان و اساتيد نسبت به قوانين دانشگاه است. بنابراين، اگر در فرهنگ مدرن غرب- بر اساس فرهنگ مصرف‌گرايي –قانون حافظ فردگرايي است، در ايران گريز از قانون براي مديريت موقعيت خود به فردگرايي معكوس منجر شده است.