مصداق يابي الگوهاي تذهيب دوره ايلخاني در نسخ قرآني

هدف پژوهش: نظر بر اين كه قرآن‌هاي دوره ايلخاني در مراكز هنري مختلف تهيه شده‌اند، هدف از اين پژوهش بررسي ويژگي‌هاي تذهيب در مراكز هنري اين دوره و مصداق‌يابي الگوها و عناصر مشابه يا نوآورانه در نسخ است.روش تحقيق: روش تحقيق در اين مقاله توصيفي تحليلي و تطبيقي است. در اين پژوهش قرآن‌هاي تذهيب شده در دوره ايلخاني در سه مركز هنري آن زمان؛ بغداد، موصل و همدان؛ تبريز و مراغه؛ و نسخ محلي شيراز مورد مطالعه قرار گرفتند. چهار فاكتور نقوش تزئيني (پس زمينه خوشنويسي‌ها)، قالب سرسوره، ترنج‌ها (متصل و منفصل) و علامات درون متني و مصداق‌يابي با هم تطبيق داده شدند.يافته‌ها: برخي عناصر مكتب سلجوقي مانند هشت وجهي‌ها، ترنج‌هاي كنار صفحات، استفاده از دواير براي به دست آوردن قالب‌هاي تزئيني در دوره ايلخاني هم كاربرد داشته است. گره‌سازي يا نقش در هم تنيده، در آخرين آثار سلجوقي پديد آمده و تبديل به عنصر پركاربرد در دوره ايلخاني شده است. بر اساس كاربرد عناصر و قالب‌هاي هندسي و غيرهندسي، تذهيب قرآن‌هاي ايلخاني در سه گروه  عمده با وجود اين كه در يك دوره تهيه شده‌اند گونه‌هاي متفاوتي به عنوان وجه مميزه نشان مي‌دهند.نتيجه‌گيري: كاربرد گره‌هاي هندسي هشت، شانزده و دوازده پر تا پايان دوره ايلخاني در نسخ بغداد رو به كاهش رفته و محدود شدند. عناصر جديد پديد آمده در قرآن‌هاي تبريز و مراغه به صورت نقوش گياهي، صفحه مستقل براي شمسه، تاج بالاي كتيبه، ارزش رنگي لاجوردي و طلايي در اوايل قرن هشتم كم‌كم جايگزين الگوهاي پيشين شده و در ميان مُذهّبان رواج يافته است.