شناسايي موضوعات داغ و روندها در علم اطلاعات و دانش‌شناسي با استفاده از تكنيك‌هاي متن كاوي

شناسايي موضوعات داغ در حوزه ‌هاي پژوهشي همواره موردتوجه بوده است؛ تصميم ‌گيري هوشمندانه در مورد آنچه بايد مورد مطالعه و قرار بگيرد، همواره عاملي اساسي براي محققان بوده و مي ‌تواند براي پژوهشگران موضوعي چالش‌ برانگيز باشد. هدف پژوهش حاضر، شناسايي موضوعات داغ در مقالات نمايه ‌شده در پايگاه اسكوپوس در حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسي در سال هاي 2010 تا 2019 با استفاده از تكنيك ‌هاي متن ‌كاوي است. جامعه آماري، شامل 50995 مقاله منتشرشده در 249 عنوان مجله نمايه شده در پايگاه اسكوپوس در اين حوزه در بازه زماني 2010 تا 2019 است. براي شناسايي خوشه ‌هاي موضوعي اين حوزه، از الگوريتم ‌هاي تكنيك تخصيص ديريكلت پنهان (LDA) استفاده شد و داده‌ ها با استفاده از كتابخانه‌هاي متن‌كاوي در نرم افزار پايتون مورد تحليل قرار گرفت. براي اين كار، با اجراي الگوريتم وزن دهي لغات به روش TF-IDF و تشكيل ماتريس متني، موضوعات در پيكره اسناد تعيين و ضرايب اختصاص هر سند به هر موضوع (تتا) مشخص شد. خروجي اجراي الگوريتم LDA، منجر به شناسايي تعداد 260 موضوع شد. تخصيص برچسب به هريك از خوشه‌هاي موضوعي، بر اساس كلمات با بالاترين وزن اختصاص‌يافته به هر موضوع و با نظر كارشناسان حوزه موضوعي، انجام گرفت. با انجام محاسبات با ضريب اطمينان 95%، تعداد 63 موضوع از بين 260 موضوع اصلي انتخاب شد. با محاسبه ميانگين تتا برحسب سال، تعداد 24 موضوع داراي روند مثبت (موضوع داغ) و تعداد 39 موضوع داراي روند منفي (موضوع سرد) تعيين شد. بر اساس نتايج، موضوعات مطالعات سنجشي، مديريت الكترونيكي/ بازاريابي الكترونيكي، بازيابي محتوا، تحليل داده و مهارت الكترونيكي، ازجمله موضوعات داغ بود و موضوعات آموزش، آرشيو، مديريت دانش، سازمان‌دهي و سلامت كتابداران ازجمله موضوعات سرد در حوزه علم اطلاعات و دانش ‌شناسي در بازه زماني 2010 تا 2019 شناسايي شد. تحليل يافته ‌ها نشانگر آن است كه به دليل رويكرد اغلب پژوهشگران در 10 سال گذشته به استفاده از فنّاوري‌هاي نوظهور، موضوعات مبتني بر فنّاوري بيشتر باعث جذب آنان شده و در مقابل، موضوعات پايه‌ اي اين حوزه، كمتر موردتوجه قرارگرفته‌اند.