ارزيابي كارايي مدل APSIM-Wheat در شبيه‌سازي فنولوژي و عملكرد دانه گندم نان (.Triticum aestivum L) در ديمزارهاي غرب و شمال‌غرب ايران

مدل هاي شبيه سازي ابزارهاي ارزشمندي هستند كه عملكرد گياهان زراعي را در شرايط مختلف آب و هوايي پيش بيني كرده و امكان طراحي روش هايي براي محدود كردن آثار منفي شرايط نامطلوب محيطي را فراهم مي كنند. شبيه ساز سامانه هاي توليد كشاورزي (APSIM) يك مدل گياهي است كه عملكرد طيف وسيعي از گياهان زراعي را در پاسخ به عوامل اقليمي، خاكي و مديريتي شبيه سازي مي كند. در اين تحقيق كارايي مدل APSIM-Wheat در شبيه سازي فنولوژي و عملكرد دانه گندم ديم براي اولين بار در كمربند ديم ايران مورد ارزيابي قرار گرفته است. واسنجي و ارزيابي مدل با استفاده از اطلاعات مربوط به 91 آزمايش از 11 ايستگاه تحقيقاتي واقع در پنج استان غربي و شمال غربي ايران در بازه زماني 1380 تا 1395 انجام شد. نتايج نشان داد كه ميانگين مقادير مشاهده شده و شبيه سازي شده براي تعداد روز تا گلدهي به ترتيب 215 و 218 و براي تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك به ترتيب 252 و 252 بودند. دقت ارزيابي ها با نتايج به دست آمده از شاخص هاي آماري تاييد شد، به طوري كه براي تعداد روز تا گلدهي و تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك، مقدار جذر خطاي ميانگين مربعات نرمال شده به ترتيب 0.29 و 0.16 درصد، ضريب جرمي خطا 0.018- و 0.002 و ضريب هم خواني 0.091 و 0.013 بودند. ميانگين عملكرد دانه مشاهده شده و شبيه سازي شده به ترتيب 2245 و 2249 كيلوگرم در هكتار بود. مقادير بدست آمده براي جذر خطاي ميانگين مربعات نرمال شده (7.21 درصد)، ضريب جرمي خطا (0.002-) و ضريب همخواني (0.037) نشان داد كه مدل عملكرد كاملاً رضايت بخشي داشته و مي توان از آن در برنامه ريزي براي افزايش توليد گندم ديم در ايران استفاده كرد. نتايج كلي اين تحقيق نشان داد كه مي توان از مدل APSIM-Wheat در تعيين بهترين شيوه هاي مديريت مزرعه، تجزيه و تحليل خلاء عملكرد، ارزيابي اثر تغيير اقليم و راهكارهاي سازگاري با تغييرات اقليم در مزارع گندم ديم غرب و شمال غرب ايران استفاده كرد.