ارزيابي برهمكنش ژنوتيپ و محيط با استفاده از شاخص‌هاي WAASB و WAASBY در آزمايش چندمحيطي مقايسه عملكرد ژنوتيپ‌هاي عدس (.Lens culinaris L) ديم

ادغام دو روش ارزيابي پايداري بهترين پيش بيني هاي نااُريب خطي(BLUP) و اثرات اصلي جمع پذير و برهمكنش هاي ضرب پذير (AMMI) در آزمايش هاي ناحيه اي بر پايه شاخص پايداري ميانگين وزني نمرات مطلق (WAASB)، به ارزيابي بهتر ژنوتيپ هاي گياهي و دستيابي به نتايج دقيق تر كمك مي كند. در پژوهش حاضر پايداري تعداد 14 لاين پيشرفته عدس، در قالب آزمايش چند محيطي در چهار منطقه گچساران، خرم آباد، مغان و ايلام طي دو سال زراعي 98-1397 و 99-1398 در قالب طرح آزمايشي بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. تجزيه هاي آماري ويژه آزمايش هاي چند محيطي انجام شد. با توجه به معني دار بودن برهمكنش ژنوتيپ و محيط برپايه نتيجه آزمون درست نمايي نسبي (LRT)، امكان تجزيه داده ها به روش BLUP وجود داشت. بر اين اساس بالاترين عملكرد دانه پيش بيني شده با روشBLUP مربوط به ژنوتيپ 9 و پس از آن ژنوتيپ هاي 11 ، 10 و 5 بودند كه عملكرد دانه پيش بيني شده بيشتر از ميانگين كل داشتند. به منظور فراهم كردن امكان گزينش همزمان براساس عملكرد و پايداري، با تلفيق دو شاخص عملكرد (Y) و پايداري (WAASB)، شاخص WAASBY بدست آمد. با در نظر گرفتن سهم 50 درصد براي هر يك از دو جزء عملكرد و پايداري، هشت ژنوتيپ داراي WAASBY بالاتر از ميانگين بودند. مقدار WAASBY بويژه در مورد ژنوتيپ 9 به طور قابل توجهي بالاتر از ساير ژنوتيپ ها بود و بر اين اساس به عنوان بهترين ژنوتيپ شناسايي شد. پس از آن ژنوتيپ 10 و سپس ژنوتيپ هاي 1، 2، 12، 14، 7 و 13 قرار داشتند. هر دو رقم شاهد گچساران و سپهر (ژنوتيپ هاي 15 و 16)، WAASBY كمتر از ميانگين داشتند. در مجموع، ژنوتيپ هاي 9، 10، 1 با در نظر گرفتن شاخص WAASBY به عنوان ژنوتيپ هاي واجد هر دو ويژگي عملكرد بالاتر از ميانگين و ارقام شاهد و همچنين دارا بودن پايداري بالا، شناسايي شدند كه مي توان آنها را جهت معرفي به عنوان ارقام جديد در نظر گرفت.