اثر پيش‌خيساندن بذر بر جبران ديركاشت دو رقم سورگوم علوفه‌‌اي (Sorghum bicolor (L.) Moench) در كشت دوم

به منظور ارزيابي اثر پيش خيساندن بذر بر عملكرد و كيفيت علوفه و بهره وري آب در كاشت تأخيري ارقام سورگوم علوفه اي، آزمايشي دوساله به صورت كرت هاي خرد شده فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال هاي زراعي 1396 و 1397 در مزرعه پژوهشي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در كرج اجرا شد. چهار تاريخ كاشت (دهم و بيستم تير و اول و دهم مرداد) به عنوان كرت هاي اصلي و تيمار بذر (بدون پيش خيساندن؛ به عنوان شاهد و پيش خيساندن) و دو رقم سورگوم (پگاه و اسپيدفيد) به صورت فاكتوريل به عنوان كرت هاي فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج نشان داد كه تعداد روز از كاشت تا سبز شدن در ارقام سورگوم در اثر تيمار پيش خيساندن بذر در تاريخ هاي مختلف كاشت چهار تا شش روز كاهش يافت. تأخير در كاشت باعث كاهش معني دار توليد علوفه، عملكرد ماده خشك، عملكرد پروتئين و عملكرد ماده خشك قابل هضم شد، ولي ميزان پروتئين خام و قابليت هضم ماده خشك را بهبود بخشيد. بيشترين عملكرد علوفه تر و خشك (به ترتيب 147.79 و 32.82 تن در هكتار) و حداكثر ماده خشك قابل هضم و پروتئين (به ترتيب 18498 و 2904 كيلوگرم در هكتار)، در تيمار پيش خيساندن بذر در رقم اسپيدفيد در تاريخ كاشت دهم تير حاصل شد. بالاترين بهره وري آب براي توليد ماده خشك (7.22 كيلوگرم بر مترمكعب) در تيمار پيش خيساندن بذر #8206;در رقم اسپيدفيد در تاريخ كاشت اول مرداد ثبت شد. هر چند پيش خيساندن بذر در مقايسه با تيمار بدون پيش خيساندن باعث كاهش 0.64 درصدي در قابليت هضم ماده خشك شد، ولي باعث افزايش معني دار عملكرد ماده خشك قابل هضم و پروتئين علوفه شد. رقم پگاه از نظر محتوي پروتئين خام و قابليت هضم ماده خشك و هيبريد اسپيدفيد از نظر عملكرد علوفه و بهره وري آب برتري داشتند. بر اساس نتايج اين آزمايش تيمار پيش خيساندن بذر از طريق افزايش عملكرد علوفه، باعث جبران تأخير كاشت سورگوم علوفه اي تا حدود 10 روز شد. نتايج اين آزمايش نشان داد كه براي سورگوم رقم اسپيدفيد، روش پيش خيساندن بذر در تاريخ كاشت دهم تير، نسبت به ساير تيمارها برتري داشت.