درخت‌گاه‌شماري زربين (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis) به‌‌منظور تعيين رويش قطري سالانه و معرفي مسن ترين پايه‌ها در رويشگاه‌ هيركاني

رويش يك‌ساله درختان در مناطق معتدله با تشكيل حلقه‌هاي رشد همراه است كه از شرايط بوم‌شناختي رويشگاه و نيز ويژگي‌هاي ژنتيكي و فيزيولوژيكي درختان تأثير مي‌پذيرد. اين رابطه‌ها در درخت‌گاه‌شماري بررسي مي‌شوند. زربين (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis)، تنها سرو بومي ايران و يك عنصر مديترانه‌اي باارزش است كه در برخي از رويشگاه‌هاي جنگلي هيركاني مي‌رويد. در پژوهش پيش‌رو به‌‌منظور تعيين دقيق مقدار رويش قطري زربين، رابطه آن با ويژگي‌هاي بوم‌شناختي و نيز شناخت مسن‌ترين پايه‌هاي اين گونه در جنگل‌هاي هيركاني (استان‌‌هاي گيلان، مازندران و گلستان)، 92 درخت مسن انتخاب شد. نمونه‌‌برداري با استفاده از مته سال‌سنج با لوله‌اي به‌طور 50 سانتي‌متر انجام شد. ابتدا، پهناي حلقه‌هاي رويشي با دقت يك‌صدم ميلي‌‍‌‌‌‍‍‍‌‌‌‌‌‌‌‌متر توسط استريوميكروسكوپ و ميز Lintab 6 اندازه‌گيري شدند. سپس، ثبت و تطابق زماني توسط نرم‌‌افزار تحليل سري‌هاي زماني TSAP-Win به‌‌طور خودكار انجام شد. پس از تاريخ‌گذاري تطبيقي و رفع هرگونه خطاي اندازه‌گيري، متوسط پهناي حلقه‌هاي رويشي همه نمونه‌ها محاسبه شد و ميانگين رويش قطري درختان زربين به‌دست آمد. ارتباط بين پهناي حلقه‌هاي رشد و تفاوت رويش درختان با استفاده از نرم‌‌افزار R ارزيابي شد. براساس نتايج به‌دست‌آمده، مسن‌ترين زربين شناسايي‌شده مربوط به درختي در «ويايه» در شهرستان رودبار با سن 1519 سال بود. ميانگين رويش قطري سالانه زربين در رويشگاه‌هاي هيركاني 0.95 ميلي‌متر برآورد شد. تغييرات مقدار رويش اين گونه در نمونه‌هاي مربوط به استان مازندران طي 450 سال گذشته نسبت به دو استان ديگر، شيب ملايم‌تري داشته‌اند. اين نتايج نشان‌‌دهنده شرايط اقليمي و رويشگاهي همگن با دامنه تغييرات كم در جنگل‌هاي حسن‌آباد واقع در استان مازندران است كه در بخشي از محدوده زيست‌‌اقليمي نزديك به شرايط مديترانه‌اي گسترده شده‌اند.