تغيير شكل هوموس تحت تأثير تيپ‌هاي مختلف جنگلي و سال‌هاي متفاوت پس از عمليات بهره‌برداري

نوع لاش‌برگ توليدي درختان به‌عنوان عامل تأثيرگذار بر فرايندهاي بوم‌شناختي و تشكيل افق‌هاي خاك، نقش كليدي در وضعيت و عملكرد بوم‌سازگان جنگل دارد. در پژوهش پيش‌رو، شكل هوموس در تيپ‌هاي متفاوت جنگلي طي بازه‌هاي زماني مختلف پس از عمليات بهره‌برداري (شش، 10 و 20 سال) در مسيرهاي چوب‌كشي جنگل‌ خيرود در شهرستان نوشهر بررسي شد. هر مسير چوب‌كشي با سه تكرار در توده‌هاي راش خالص، راش- ممرز و راش آميخته شناسايي شد. درمجموع، 81 پروفيل با اندازه‌هاي 30×30 سانتي‌متر مربع در آن‌ها حفر شد تا با استفاده از پيشنهاد گروه هوموس اروپا طبقه‌بندي شوند. نتايج نشان داد كه هوموس مول، غالب‌ترين سيستم هوموس در لاش‌برگ توده‌هاي راش آميخته و راش‌- ممرز بود، درحالي‌كه فراوان‌ترين آن در لاش‌برگ راش خالص به هوموس آمفي تعلق داشت. در مسير چوب‌كشي تحت لاش‌برگ راش آميخته، اوليگومول فراوان‌ترين شكل هوموس بود، درحالي‌كه يومزوآمفي، يوماكروآمفي و هيمومودر به‌عنوان رايج‌ترين شكل‌هاي هوموس در مسيرهاي تحت لاش‌برگ راش خالص شناسايي شدند. سيستم‌هاي هوموس مشاهده‌شده در مسيرهاي چوب‌كشي شش و 10 ساله شامل مول، آمفي و مودر بودند، درحالي‌كه در مسير چوب‌كشي 20 ساله فقط هوموس‌هاي مول و آمفي مشاهده شدند. بيشترين ضخامت افق‌هاي آلي (10.1 سانتي‌متر) در مسير چوب‌كشي 20 ساله تحت لاش‌برگ راش خالص به‌دست آمد، درحالي‌كه بيشترين ضخامت افق آلي- معدني (3.8 سانتي‌متر) در لاش‌برگ متعلق به توده راش آميخته در همان مسير چوب‌كشي مشاهده شد. با گذشت 20 سال، هوموس در تيپ جنگلي راش آميخته در مقايسه با منطقه دست‌نخورده به شكل اوليه خود نزديكتر شده بود و شرايط بهتري را براي بهبود وضعيت خاك داشت.