كمي‌سازي تخريب مشخصه‌هاي ساختاري در عرصه‌هاي زراعت زيرآشكوب بلوط ايراني (.Quercus brantii Lindl) در بوم‌سازگان زاگرس

معيشت سنتي و وابسته جوامع محلي زاگرس به جنگل باعث شده است تا زيرآشكوب بخش وسيعي از عرصه‌هاي جنگلي زاگرس زراعت ديم شوند. در پژوهش پيش‌رو فرايندهاي تخريب‌كننده مشخصه‌هاي ساختاري در عرصه‌هاي زراعت زيرآشكوب جنگل‌هاي شهرستان گيلانغرب بررسي شده است. مشخصه‌هاي كمي و كيفي (گونه، فرم رويشي (شاخه‌زاد يا دانه‌زاد)، قطر برابر سينه، ارتفاع، قطرهاي بزرگ و  كوچك تاج، سلامت، وجود پايه‌هاي قطع‌شده و تخريب‌شده) درختان موجود در عرصه‌هاي زراعت زيرآشكوب آماربرداري صددرصد شدند. از آمار سال‌هاي 1400-1380 دفتر ثبت تخلف‌هاي اداره منابع طبيعي و آبخيزداري شهرستان براي محاسبه تعداد و حجم درختان حذف‌شده استفاده شد. باتوجه‌به عدم وجود داده‌هاي قطر درختان در سال 1380، براي آشكارسازي تغييرهاي ساختاري نمونه‌هايي از مقطع قطر در ارتفاع برابر سينه در جهت شعاعي با استفاده از مته سال‌سنج تهيه و مقدار افزايش قطر محاسبه شد. نتايج محاسبه تغيير سطح تاج درختان در عرصه‌هاي كاسه‌كران، اول‌ويار و چشمه‌پهن نشان داد كه سطح تاج به‌ترتيب از 54686 به 43180، از 15830 به 12762 و از 22232 به 19064 مترمربع كاهش داشت. نمودار پراكنش تعداد درختان در طبقه‌هاي قطري موجود در هر دو مقطع زماني مورد مطالعه نشان داد كه فراواني تعداد درختان در طبقه‌هاي قطري در سه منطقه مورد مطالعه در مقطع زماني دوم نسبت به مقطع زماني اول كاهش داشت. در مناطق كاسه‌كران، اول‌ويار و چشمه‌پهن، حجم كل در سال 1380 به‌ترتيب 153، 1174.5 و 565.6 مترمكعب بود كه به‌ترتيب به 144، 822 و 515 مترمكعب در سال 1400 رسيد. مقايسه ميانگين‌ها با استفاده از آزمون t جفتي در سطح اطمينان 99 درصد نشان داد كه اختلاف بين ميانگين موجودي حجمي در دو مقطع زماني براي اول‌ويار و چشمه‌پهن و سطح تاج درختان در هر سه عرصه معني‌دار بود. باتوجه‌به اينكه تخريب ساختاري عرصه‌هاي زراعت زيرآشكوب طي زمان اتفاق افتاده است، پيشنهاد مي‌‌شود علاوه بر اقدام‌هاي معمول حفاظتي كه توسط دستگاه‌هاي ذي‌ربط انجام مي‌شودف اين عرصه‌ها به‌طور خاص مورد پايش قرار گيرند.