بررسي تغييرات فيتوشيميايي اسانس و عملكرد رشد گياه دارويي Thymus daenensis Celak تحت تأثير نور و اسيد ساليسيليك

در اين تحقيق به منظور بررسي فيتوشيميايي اسانس و عملكرد رشد آويشن دنايي Thymus daenensis Celak متأثر از نور و اسيد ساليسيليك، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد. فاكتورهاي مورد آزمايش شامل محلول‌پاشي اسيد ساليسيليك در سه سطح (0/2-0 مولار) و دو سطح نوري (100-50 درصد) لحاظ شد. به‌منظور ايجاد 50 درصد سايه دهي از تورهاي مخصوص استفاده  شد. ميزان كاهش نور در مقايسه با تيمار شاهد توسط لوكس متر اندازه‌گيري و محلول پاشي گياهان قبل از شروع گل دهي انجام گرفت. اسانس سرشاخه‌هاي گلدار گياه با استفاده از دستگاه تقطير با آب (طرح كلونجر) استخراج و تركيبات اسانس با استفاده از دستگاه GC-MS شناسايي گرديد. بيشترين ميزان عملكرد اسانس مربوط به سرشاخه‌هاي گلدار به‌ترتيب از تيمار 0/1 مولار اسيدساليسليك 33/35 كيلوگرم در هكتار و 24/33 سانتي‌متر و از تيمار نور كامل 32/50 كيلوگرم در هكتار و 22/47 سانتي‌متر بدست آمد. بيشترين ميزان كلروفيل  a (5/2 ميلي‌گرم در گرم)، كلروفيل b (1/98 ميلي‌گرم در گرم) و تعداد شاخه‌هاي جانبي (180/35 عدد) به واسطه كاربرد اسيد ساليسيليك 1/0 مولار × تيمار 50 درصد نور به‌طور معني‌داري در مقايسه با تيمار شاهد افزايش يافت. ميزان اسانس با افزايش شدت نور كاهش يافت و كاربرد اسيد ساليسيليك سبب بهبود اين صفت گرديد. به‌طوري‌كه با شدت نور كامل به كمترين ميزان 1/95 درصد رسيد و كاربرد اسيد ساليسيليك 0/1 مولار سبب افزايش درصد اسانس (3/1) نسبت به تيمار شاهد گرديد. بيشترين اجزاي تشكيل دهنده اسانس آويشن با كاربرد اسيد ساليسيليك 0/1 مولار × تيمار50 درصد نور شامل كارواكرول (4/4 درصد)، پارا- سيمن (14/6 درصد)، بتا- كاريوفيلين (5/95 درصد) مي‌باشد. همچنين بيشترين ميزان تيمول مربوط به تيمار اسيد ساليسيليك 0/1 مولار (59/66 درصد) و نور كامل (57/8 درصد) بود. به‌طوركلي نتايج نشان داد كه كاربرد اسيد ساليسيليك بر بهبود ويژگي‌هاي كيفي و كمي اجزاي تشكيل‌دهنده اسانس گياه آويشن دنايي تأثير مثبتي دارد.