كاركرد عاطفي در ساخت‌هاي كلامي خطبه جهاد نهج‌البلاغه در پرتو الگوي ارتباطي ياكوبسن

رومن ياكوبسن از بنيان گذاران مكتب زبان شناسي نقش گراي پراگ، معتقد است تمامي ساخت ‌هاي زباني داراي اهدافي است كه بايد اين جنبه ‌ها را با اشاره به اهداف ارتباطي آن تبيين كرد؛ از اين رو، براي ساخت ‌هاي زباني با محوريت هريك از شش ركن گوينده، شنونده، پيام، زمينه پيام، مجراي ارتباطي، اجزاي پيام، به ترتيب شش كاركرد، عاطفي، ترغيبي، ادبي، ارجاعي، همدلي و رمزگان را معرفي مي ‌كند. خطبه ‌هاي نهج ‌البلاغه با برخورداري از مؤلفه ‌هاي نظريه ياكوبسن قابليت تطبيق با اين نظريه را دارند. خطبه جهاد چنان كه از عنوان آن بر مي ‌آيد در بيان  فضيلت جهاد و پيامدهاي منفي رويگرداني از مجاهدت و پيكار است و انتظار مي ‌رود ساخت هاي زباني آن داراي نقش و كاركرد ترغيبي با هدف شورانگيزي در مخاطب باشد. پژوهش پيش رو با روش توصيفي تحليلي و الگوي ارتباطي ياكوبسن و با هدف شناخت كاركرد ساخت ‌هاي زباني خطبه جهاد سامان يافته است. برآيند پژوهش نشان داد كه بر خلاف انتظار، اغلب ساخت ‌هاي زباني تعريف شده در نظريۀ ياكوبسن اعم از ترغيبي، ارجاعي، رمزي، عاطفي و همدلي به ‌گونه اي در اين خطبه به كار گرفته شده اند كه همگي داراي كاركرد عاطفي هستند؛ بنابراين در عين تنوع ساخت، وحدت كاركردي آن حفظ گرديده است.