طراحي الگوي ساختار اختلالات روان تني بر اساس توانمندي شناختي، انواع زمان صبحگاهي- عصرگاهي و نظام هاي مغزي/رفتاري با ميانجي گري تنش ادراك شده در زنان مبتلا به دردهاي مزمن

مقدمه: اختلالات روان تني از جمله مشكلات ناشي از عوامل تنش زاي زندگي است. هدف پژوهش حاضر ارائه الگوي ساختار اختلالات روان تني بر اساس توانمندي شناختي، انواع زمان صبحگاهي-عصرگاهي و نظام هاي مغزي/رفتاري با ميانجي گري تنش ادراك شده در زنان مبتلا به دردهاي مزمن شهر اهواز مي باشد. روش كار: پژوهش حاضر، از نوع توصيفي-همبستگي است. جامعه آماري پژوهش شامل كليه زنان داراي دردهاي مزمن است كه در سال 1399 در مراكز درماني شهر اهواز در حال درمان بودند. نمونه آماري شامل 200 تن از زنان داراي دردهاي مزمن شهر اهواز بودند كه به روش نمونه گيري هدفمند و دردسترس انتخاب شدند. زنان شركت كننده داراي بيش از3  سال دردهاي بدني بوده كه با روش درمان پزشكي بهبود نيافته و تشخيص اختلال روان تني داده شده است. جمع آوري داده ها با پرسشنامه جمعيت شناختي، مولفه شكايات روان تني (psychosomatic complaints)، از اندازه گيري هاي سلامت روان موهر (Mental Health Measurements)، پرسشنامه توانايي هاي شناختي نجاتي (Nejati Cognitive Abilities Questionnaire)، انواع زمان صبحگاهي- عصرگاهي هورن و استرنبرگ (Morningness- Eveningness Types Horne Ostberge)، پرسشنامه نظام هاي مغزي /رفتاري (Brain/Behavioral Systems Questionnaire) و مقياس تنش ادراك شده (Perceived Stress Scale) انجام شد. روايي ابزار ها با اكتفا به مطالعات پيشين و پايايي به روش همساني دروني با محاسبه ضريب آلفا كرونباخ انجام شد. تحليل داده ها در نرم افزارهاي اس پي اس اس نسخه 24 و آموس نسخه 24 انجام شد.يافته ها: الگوي معادلات ساختاري نشان داد توانمندي شناختي و تنش ادراك شده بصورت مستقيم با اختلالات روان تني (0/33=β)، همبستگي دارد. همچنين توانمندي شناختي (0/40=β)،  انواع زمان صبحگاهي-عصرگاهي (0/16-=β) و نظام بازداري رفتاري (0/29=β)، از طريق تنش ادراك شده با اختلالات روان تني همبستگي دارد. در حاليكه نظام فعالساز رفتاري چه با اختلالات روان تني به صورت مستقيم و چه از طريق تنش ادراك شده به صورت غيرمستقيم، همبستگي ندارد. نتيجه گيري: اختلالات روان تني از طريق توانمندي شناختي، انواع زمان صبحگاهي-عصرگاهي و نظام بازداري رفتاري با ميانجي گري تنش ادارك شده، پيش بيني مي شود. پيشنهاد مي شود با آموزش هاي مؤثر و درمان تنش ادراك شده، به بهبود علائم اختلالات روان تني و دردهاي مزمن كمك نمود.