بررسي اثر عوامل دروني و بيروني بر بازگشت ايرانيان خارج از كشور طي سالهاي ١٣٩٣ تا ١٤٠١

مهاجران بازگشتي مي‌توانند به كاهش اثرات منفي مهاجرت و توسعه جوامع مبدأ كمك كنند. اين پژوهش با هدف بررسي اثر عوامل دروني و بيروني بر بازگشت ايرانيان خارج از كشور به روش تركيبي انجام شده است. مقايسه فراز و فرود‌هاي شاخص‌هاي بازگشت (نرخ بازگشت و نرخ تصميم به بازگشت) و پيشران‌هاي بازگشت طي سال‌هاي 1393 تا 1401 ، حاكي از آن هستند كه همواره دو عامل دروني «خانواده» و «احساس ميهن‌پرستي» مهم‌ترين پيشران‌هاي اثرگذار بر جريان بازگشتي به كشور بوده‌اند؛ اما در اثر عوامل بيروني دو نقطه عطف در سال‌هاي مورد بررسي وجود داشته است. در سال 96-1395 نرخ بازگشت ايرانيان (بازگشت داوطلبانه متخصصان ايراني و بازگشت داوطلبانه و ادغام مجدد حمايت شده مهاجران ايراني)، همزمان با امضاي توافق‌نامه هسته‌اي و بهبود چشم‌انداز سياسي و اقتصادي كشور در اثر اميد به رفع تحريم‌ها، به عنوان يك عامل جاذب قدرتمند در كشور مبدأ، افزايش يافته است. در سال 1400-1399 نيز نرخ بازگشت داوطلبانه متخصصان ايراني به دليل بروز پاندمي كرونا و افزايش نارضايتي از شرايط در كشور ميزبان افزايش قابل توجهي يافته است، درحالي‌كه بازگشت داوطلبانه و ادغام مجدد حمايت‌شده مهاجران ايراني نه تنها افزايش نيافته، بلكه روند نزولي نيز يافته است.