بررسي واكنش ژنوتيپ‌هاي پيشرفته و تجاري گندم ايران نسبت به زنگ قهوه‌اي در مراحل گياهچه‌اي و گياه كامل

زنگ‌ها به‌عنوان بيماري‌هاي مهم گندم، همواره خسارت اقتصادي قابل توجهي در اكثر مناطق گندم‌كاري جهان وارد مي‌كنند. كشت ارقام مقاوم مؤثرترين و كم‌هزينه‌ترين روش كنترل آن‌ها مي‌باشد. در پژوهش حاضر واكنش 101 ژنوتيپ پيشرفته و تجاري گندم ايران در مراحل گياهچه‌اي و گياه كامل نسبت به بيماري زنگ قهوه‌اي مورد بررسي قرار گرفت. بررسي در مرحله گياهچه با استفاده از چهار پاتوتيپ قارچ عامل بيماري با فرمول پرآزاري/ناپرآزاري مشخص در شرايط گلخانه دركرج و بررسي در گياه كامل طي دو سال زراعي 1400-1398 در اردبيل و مغان در شرايط آلودگي طبيعي و در دزفول و گرگان در شرايط آلودگي مصنوعي مزرعه انجام گرديد. نتايج بررسي‌هاي مزرعه‌اي نشان داد كه 63 درصد ژنوتيپ‌هاي گندم اقليم جنوب، 96 درصد از ژنوتيپ‌هاي گندم اقليم شمال، 26 درصد از ژنوتيپ‌هاي گندم اقليم سرد، 57 درصد از ژنوتيپ‌هاي گندم اقليم معتدل، 10 درصد از ژنوتيپ‌هاي گندم شوري و تمامي ژنوتيپ‌هاي گندم دوروم از مقاومت كافي برخوردار بودند. بر اساس نتايج آزمايشات انجام شده در مرحله گياهچه‌ 33 درصد ژنوتيپ‌هاي مورد آزمايش در اين مرحله نسبت به چهار پاتوتيپ قارچ عامل بيماري مقاوم بودند. در اين پژوهش پنج رقم گندم تجاري افلاك، شوش، سيروان، زرينه و احسان در شرايط مزرعه مقاومت، اما در مرحله گياهچه‌اي نسبت به چهار پاتوتيپ زنگ قهوه‌اي واكنش حساسيت نشان دادند و لذا احتمالاً اين ارقام داراي ژن يا ژن‌هاي مقاومت مرحله گياه كامل باشند.