آثار و پيامدهاي دانشگاهِ عملكردمحور از ديدگاه حاميان و منتقدان: فراتركيب كيفي

يكي از پيامدهاي اجراي بودجه ريزي مبتني بر عملكرد، توجه و تمركز دانشگاه بر شاخص ها و نتايج پاياني يا عملكردمحور شدن دانشگاه است. در دهه اخير، استفاده از مدل دانشگاهِ عملكردمحور در جهان فراگير شده است. از آنجا كه استفاده از اين الگو براي دانشگاه هاي ايران در دستور كار سياستگذاران قرار دارد، شناسايي آثار و پيامدهاي اجراي اين مدل از ديدگاه حاميان و منتقدان به عنوان هدف و مسئله اصلي پژوهش در نظر گرفته شد. روش پژوهش كيفي و از نوع فرا تركيب بررسي اسناد بود. اسناد مورد بررسي از بين 788 سند مرتبط انتخاب شدند كه همگي به زبان لاتين، مرتبط با بودجه‌ريزي مبتني بر عملكرد و در پايگاه‌هاي داده معتبر از سال2010 تا 2020 منتشر شده بودند. در فرايند انتخاب با توجه به ارتباط موضوعي قوي با توجه به سه شاخص عنوان، چكيده و محتوا، تعداد 25 سند علمي انتخاب و روايي محتوايي اين اسناد با روش ابزار ارزيابي حياتي (CASP) احراز شد. در مرحله تجزيه و تحليل اسناد منتخب، زيرمؤلفه‌ها و كدهاي باز اين اسناد با روش تحليل محتواي كيفي استخراج و سپس ذيل مؤلفه‌هاي اصلي و ابعاد پژوهش دسته‌بندي و تركيب شد. براي اعتبار يافته‌ها از روش مقايسه نظر پژوهشگران با فرد خبره استفاده شد كه ضريب توافق كاپا 0.786 بود. يافته‌ها در بعد آثار مثبت اجراي مدل و از ديدگاه حاميان شامل افزايش رقابت دانشگاهي، ارتقاي كارايي و رشد شاخص‌هاي كمّي دانشگاه و بهبود مسئوليت‌پذيري، پاسخگويي و مشاركت دانشگاه بود. پيامدهاي منفي نيز از ديدگاه منتقدان شامل تهديد عدالت دانشگاهي، كاهش اثربخشي و تهديد شدن شاخص‌هاي كيفي دانشگاهي و تهديد شدن ماهيت، استقلال، آزادي آكادميك و بروز مقاومت دانشگاه بود.