تعيين پاتوتيپ‌ها و نژادهاي فيزيولوژيك قارچ Puccinia triticina، عامل بيماري زنگ قهوه‌اي گندم در ايران

به ‌منظور اطلاع از نژادهاي جديد، تعيين پرآزاري و ژنتيك بيماري‌زايي عامل زنگ قهوه‌اي و نحوه پراكنش آن‌ در مناطق مختلف ايران، در بهار سال‌هاي 1397 و 1398 به ترتيب 21 و 40 نمونه‌ برگي آلوده به زنگ قهوه‌اي از مزارع گندم استان‌هاي خوزستان، لرستان، اردبيل، مازندران، گلستان، كرمانشاه، ايلام، سيستان و بلوچستان و فارس جمع‌آوري شد. واكنش جدايه‌هاي مورد نظر از طريق مايه‌زني آن‌ها روي 38 لاين افتراقي در شرايط كنترل‌شده گلخانه‌اي بررسي گرديد. هر لاين حاوي يك ژن مقاومت به زنگ قهوه‌اي گندم است. نتايج اين تحقيق منجر به شناسايي 20 پاتوتيپ و 13 نژاد در سال اول و 28 پاتوتيپ و 11 نژاد در سال دوم شد. نژادهاي PKTTS (با فراواني 28 درصد) و PKTTT (با فراواني 18 درصد) شايع‌ترين نژادهاي شناخته شده بودند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه ارقام افتراقي حامل ژن‌هاي مقاومت Lr19 و Lr9 نسبت به تمام جدايه‌هاي مورد مطالعه مقاوم بودند و پرآزاري بر روي آن‌ها مشاهده نشد. رقم حامل ژن Lr2a با واكنش مقاوم نسبت به 17 جدايه، موثرترين ژن مقاومت نسبت به زنگ قهوه‌اي گندم پس از دو ژن مذكور بود. همچنين ارقام افتراقي حامل ژن‌هايLr29 ، Lr28،Lr10/Lr27+/Lr31وLr2bبا داشتن مقاومت در مقابل اكثرجدايه‌ها در طي دو سال موثرترين ژن‌هاي مقاومت نسبت به زنگ قهوه‌اي گندم پس از ژن‌هايLr9،Lr19وLr2aبودند.