گذار از حكمروايي دولت‌گرا به حكمروايي خوب آموزش عالي: الگوي برخاسته از نظريۀ بر پايه (GT)

حكمروايي آموزش عالي به قدرت رسمي و غير‌رسمي ناشي از قوانين، سياست‌ها و قواعدي گفته مي‌شود كه مسئوليت‌هاي بازيگران مختلف را تعيين مي‌كند. هدف اين مطالعه ارائه الگوي حكمروايي خوب در مؤسسه‌هاي آموزش عالي ايران بود و با رويكرد كيفي و روش (نظريه) برخاسته از داده (جي‌تي‌ام كلاسيك اشتراوس و كوربين) انجام شد. داده‌ها از طريق مصاحبه نيمه‌ساخت‌يافته با ۲۰ نفر از اطلاع‌رسانان كليدي كه در زمينه پديده مورد مطالعه دانش و تجربه زيسته داشتند، گردآوري و بر اساس پارادايم كد‌گذاري اشتراوس و كوربين، طي سه مرحله كد‌گذاري باز، محوري و انتخابي دسته‌بندي و روابط ميان مقوله‌ها با رويكرد مقايسه‌اي مداوم با تمركز بر موجبات علّي، زمينه‌اي، شرايط مداخله‌گر و راهبردهاي كنش و كنش متقابل بررسي و تعيين شد. يافته‌ها نشان داد كه ۲۵۹ سازه مفهومي (كد)، دسته بندي شده در ۵۲ مقوله و ۱۷ مقوله خوشه‌اي، بر پديده كانوني تأثير مي‌گذارند. در ميان عوامل علّي ابعاد استقلال دانشگاهي، اقتصاد آموزش عالي و تمركززدايي و توزيع قدرت در شكل‌گيري حكمروايي خوب تأثير بيشتري دارند. در ميان عوامل بافتي يا زمينه‌اي عوامل ساختاري بيش از ساير عوامل، راهبردها و عوامل علّي را تحت تأثير قرار مي‌دهند و تأثير منفي مؤلفه مديريت غير آكادميك بيش از ساير عوامل است. تحقق راهبردها و استقرار حكمروايي خوب نتايج يا پيامدهاي مطلوبي در پي دارد كه خود ممكن است در شرايط متفاوت عامل علّي براي پديده نوظهور ديگر باشد. پژوهش‌هاي آينده مي‌تواند بر طراحي مدل منطقي با سنجه‌هاي قابل‌ اندازه‌گيري بر اساس اين مدل بپردازد تا بر مبناي آن وضعيت حكمروايي آموزش عالي سنجيده و مقايسه شود. همچنين آزمون اين مدل با استفاده از روش‌هاي كمّي مي‌تواند اعتبار و تعميم‌پذيري يافته‌هاي پژوهش را افزايش دهد.