ارتباط گردش هدلي و مولفه‌هاي جوي با خشكسالي‌هاي نيوار ايران

سلول هدلي به دليل افزايش گازهاي گلخانه اي در حال گسترش به عرض هاي جغرافيايي بالاتر است در نتيجه به افزايش فراواني خشكسالي در مناطق نيمه گرمسيري منجر شده .است به منظور ارتباط گردش هدلي و مولفه هاي جوي با خشكسالي هاي نيوار ايران از داده هاي باز تحليل پيش بيني ميان مدت هواسپهر نسخه (ERA5) با تفكيك مكاني ۰/۲۵ ×۰/۲۵ و همچنين داده ناهنجاريهاي وزني بارش استاندارد شده (WASP) از دانشگاه كلمبيا با تفكيك مكاني ۰/۵×۰/۵ در بازه زماني ۴۰ ساله (۲۰۱۸- ۱۹۷۹) استفاده شده است. در اين مطالعه، جهت تحليل نقشه همبستگي و رگرسيون گردش هدلي با جت نيمه گرمسيري، فشار سطح زمين، تابش موج بلند خروجي زمين، رطوبت نسبي تراز 850 هكتوپاسكال، بارش و داده‌هاي ناهنجاري‌هاي وزني بارش استاندارد شده استفاده شده است. نتايج مطالعه نشان داد رابطه سلول هدلي و جت نيمه‌گرمسيري بر نيوار ايران در تـراز 200 هكتوپاسكال همبسـتگي مثبـتي با مقدار 0/4 - 7/ 0 تا 35 درجه عرض جغرافيايي را دارد و همچنين تحليل رگرسيون نشان داد كه در عرض‌هاي جغرافيايي بين 15 تا 35 درجه شمالي جت نيمه‌گرمسيري (m/s) 1 بيشتر از حالت نرمال است، البته در سال 2017 تا عرض‌هاي جغرافيايي 30 درجه شمالي 2 متر در ثانيه افزايش را نشان داد كه بر ميزان بارش اثر منفي داشته است. رابطه سلول هدلي با تابش موج بلند خروجي زمين در مناطق جنوبي، جنوب‌غربي و جنوب‌شرقي ايران با مقدار 0/4 و ارتفاعات زاگرس و شمال‌غرب ايران با مقدار 0/7 و رگرسيون با مقدار (w/m^2) 0/01 بيشتر از حالت نرمال نشان داد كه به عنوان يك منبع گرماي محسوس در وردسپهر مياني عمل نموده و گرما مستقيماً به وردسپهر مياني اضافه شده و موجب گرمايش نيمه فوقاني وردسپهر شده است كه رابطه سلول هدلي و رطوبت نسبي تراز 850 هكتوپاسكال در اكثر مناطق ايران به ميزان 0/4 و مقدار رگرسيون 2 تا 1 را نشان داده است. رطوبت نسبي پايين همراه با توده خشك شده هوا در زير مناطق شاخه نزولي سلول هدلي قرار دارد كه شرايط خشكي را حاكم كرده است كه شاخص ناهنجاريهاي بارش در عرض‌هاي پايين تر از 35 درجه در مناطق جنوبي، جنوب غرب و جنوب شرقي ايران همبستگي منفي (0/7-) را نشان داد كه شرايط عدم بارش و خشكسالي را ايجاد مي كند.