اقاليم معرفت ديني: نگاهي فراسوي معرفت سكولار و معرفت ديني در نگاه علامه جعفري

علامه جعفري با تكيه بر مفهوم «فرهنگ مشترك بشري» انديشمندان مختلف در ازمنه و جوامع گوناگون را با يك ديد كل‌نگرانه مورد توجه قرار مي‌دهد و با روش‌شناسي خاص خود، معرفت ديني را به گونه‌اي صورت‌بندي مي‌كند كه توجه به آن، ما را به بازنگري و بازانديشي حوزه‌هاي متفاوت انديشه و الگوهاي فكري رايج دعوت مي‌كند. او معرفت ديني را برآيند اقاليم هفت‌گانه معرفتي (علمي، فلسفي، شهودي، حكمي، اخلاقي، عرفاني، مذهبي) مي‌داند. بر اين اساس تقسيم معرفت به دو طيف ديني و سكولار كاركرد و مفهوم خود را از دست مي‌دهد. سكولار اساسا نه به معني غير ديني يا ضد ديني بلكه مفهومي خاص جامعه مسيحي به معناي غيررهباني است كه مسلمانان با دروني كردن اين مفهوم، آن را به عنوان بنيان نظري و فكري زيست‌جهان خود برگزيده‌اند؛ در حالي كه دين اسلام هم تفسير رهباني و هم تفسير روحانيتي از دين را نفي مي‌كند و تفقه و ارتباط بي‌واسطه با خدا را مدنظر قرار مي‌دهد. لذا مي‌توان به جاي دوگانه ديني/ سكولار با توجه به مفهوم «عرف» و «فرهنگ مشترك بشري» صورت‌بندي جديدي از زيست‌جهان اسلام ارائه كرد كه ريشه در سنت تاريخي و تعابير فرهنگي و ديني مسلمانان داشته باشد.