نقدِ نگاهِ اسطوره اي در شعرِ مهدي اَخَوانِ ثالث

اﺧﻮان ﺛﺎﻟﺚ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﯿﺮون از ﻫﻨﺪﺳﻪاي ﮐﻪ ﺟﻬﺎن اﺳﻄﻮرهاي ﺑﺮاي او ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﺗﺼﻮّر ﮐﺮد. آن اﻧﺪازهاي ﮐﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪي اﺳﻄﻮرهاي اﺳﺒﺎب آﺷﻨﺎﯾﯽزداﯾﯽﻫﺎ و ﻓﺮم را در ﺷﻌﺮ او ﺑﻨﯿﺎد ﻧﻬﺎده اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﯿﺰان ﻧﯿﺰ ﭘﯽرﯾﺰ آن ﻧﻘﺎط آﺳﯿﺐزاﯾﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ از آن درﯾﭽﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ذﻫﻨﯿّﺖ و زﺑﺎن ﺷﺎﻋﺮـ روﺷﻦﻓﮑﺮﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ، ﻧﻘﺒﯽ ﺑﻪﺳﻮي اﻣﺘﻨﺎع ﺗﻌﻘّﻞ ﻣﺪرن زد. اﺧﻮان در ﺷﺎﻫﮑﺎرﻫﺎي ﺧﻮد، زﻣﺴﺘﺎن، آﺧﺮ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و از اﯾﻦ اوﺳﺘﺎ، ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي از ﺳﺎﺣﺖ اﻧﺪﯾﺸﻪي اﺳﻄﻮرهاي ﭘﺎي ﻧﻬﺎده ﮐﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎنﮔﺮاﯾﯽ و ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ، ﻗﺪّﯾﺲﭘﻨﺪاري و اﻫﺮﯾﻤﻦﺳﺎزي، ﻏﻢ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﮔﺮﯾﻪ ﺑﺮ رﺑﻊ و اﻃﻼل و دﻣﻦ، آن ﻫﻢ در ﻋﺼﺮ آه و آﻫﻦ و آﻫﮏ زﻧﺪه، راه را ﺑﺮ ﻫﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪي ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﻢزﻣﺎﻧﯽاي ﻣﺴﺪود ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻧﮕﺎرﻧﺪه در اﯾﻦ ﺟﺴﺘﺎر، ﺑﺎ ﻋﻄﻒ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان ﻋﺼﺮ روﺷﻨﮕﺮي، ﺳﻌﯿﺶ ﺑﺮ آن ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺶ ﮐﺸﯿﺪن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﻋﯿﻨﯽ، ﻣﯿﺮاث ﻫﻨﺮي اﺧﻮان ﺛﺎﻟﺚ را ازﻣﻨﻈﺮي آﺳﯿﺐﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ در ﭘﺮﺗﻮ ﺗﻔﮑّﺮ اﺳﻄﻮرهاي، ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﮕﺬارد.