تحليل عينيت حق با خلق از منظر صور خيال

پژوهش حاضر به تحليل عينيت حق با خلق از منظر صور خيال مجيد فرحاني‌زاده*پژوهش حاضر به تحليل عينيت حق با خلق، ازمنظر صور خيال در سروده‌هاي عارفاني چون عطار، عراقي، مولوي و جامي مي‎پردازد. بنيان نظري پژوهش، كاربرد ابزارهاي علم بيان است كه آن‌ها را از حدّ ابزاري فقط زيباشناسانه به رويكردي براي شناخت، تعالي بخشيده ‌است. اين پژوهش كه با روشي توصيفي- تحليلي انجام شده، سعي دارد با تكيه بر دسته‌اي از ابزارهاي صور خيال به كشف و شناخت زيست‌جهان شهودي برخي عارفان از عينيت حق در مظاهر هستي دست يابد. شايان ذكر است اهل عرفان باوجود تأكيد برجنبه‌ي تنزيهي خداوند در مرتبه‌ي ذات، قائل بر جنبه‌هاي شهودي و عيني حق در مرتبه‌ي تجلّي و ظهورند؛ ازاين‌رو پژوهش حاضر نشان مي‌دهد كه تصاوير به دست آمده از تجلّي حق در توصيف‌هاي عارفان يادشده، دلالت بر عينيت حق در هيئت «انسان»، «پديده و شيء»، و «عالم و موجودات هستي» دارد كه با شگردهاي صور خيال مانند تشبيه، استعاره و ثمثيل تفسيرپذير شده‌اند. با توجه به وجه‌شبه‌هاي استخراج‌شده از انگاره‌هاي تشبيهي، استعاري و ثمثيلي مي‌توان نتيجه گرفت شواهدي كه در قالب انگاره‌هاي تشبيهي، استعاري به عينيت حق با انسان يا شيء دلالت دارند و نيز شواهدي كه در قالب انگاره‌هاي تمثيلي بر عينيت حق با عالم دلالت دارند، داراي وجه‌شبه‌هاي تقريباً غيرهم‌گون و متفاوت هستند؛ اما شواهدي كه در قالب انگاره‌هاي تشبيهي به عينيت حق با عالم دلالت دارند، داراي وجه‌شبه‌هاي يكسان‌اند.