كاربست نظريه روان شناختي شخصيت اريك فروم در تحليل تطبيقي نمايشنامه شهرزاد توفيق الحكيم و فيلمنامه شهرزاد تهمينه ميلاني

افسانه هزار و يك شب در ميان فرهنگ ملت ها اهميت ويژه اي دارد؛ به گونه اي كه آثار زيادي در قالب داستان، شعر، نمايشنامه و فيلمنامه از آن الگو گرفته اند و هريك با توجه به اقتضاي نگاه نويسنده به زندگي و نيازهاي رواني و اجتماعي، هنرمندانه به بازآفريني ساختار و محتواي اصل داستان پرداخته اند. اين پژوهش با روش توصيفي و تحليلي و با مقايسه تطبيقي، كوشيده است نمايشنامه  شهرزاد توفيق الحكيم (درگذشته:1987) و فيلم نامه شهرزاد تهمينه ميلاني (زاده:1339) را با رويكردي بينِ رشته اي و بر پايه ي نظريه شخصيت شناسي و روان كاوي اريك فروم(1900ـ 1980) مورد بررسي قرار دهد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه بر اساس نظريه اريك فروم، بيشترين تيپ شخصيتي موجود در دو اثر، جهت گيري پذيرا (ثمربخش) است. با آنكه شهرزاد داراي تيپ شخصيتي پذيرا و بازاري است؛ اما تيپ پذيرا بر تيپ بازاري او غلبه دارد. هر چند نمايشنامه شهرزاد توفيق الحكيم با نگاهي فلسفي و هستي شناسانه در پي كشف حقيقت، با ارائه ايده تلفيق عقل محض و قلب است و با نوع روايت ميلاني متفاوت است، هر دو اثر با موضوع و تِم مشترك و كاربست شخصيت هاي محوري داستان، داراي مشابهت هايي هستند. نوع سفر پادشاه در دو اثر با هم تفاوت بنياديني دارد؛ به گونه اي كه نوع سفر شهريار در نمايشنامه توفيق الحكيم فلسفي عرفاني و در فيلم نامه ميلاني، سفري معمولي به شمار مي آيد.