به‌روزآمدگي نمايش‌نامه مكبث اثر شكسپير: تحليل گفتماني

هدف اين جستار مطالعه اقتباس سينمايي نمايشنامۀ مكبث از منظر بينِ‌‌رشته‌‌اي در قلمرو ادبيات تطبيقي است. مطالعۀ اقتباس‌هاي سينمايي از آثار ادبي، شاخه‌اي در پژوهش‌هاي ادبيات تطبيقي است كه در آن پژوهشگر تغييرات حاصل از تبديل متن نوشتاري به متن ديداري را تحليل مي‌كند. اقتباس در خلأ صورت نمي‌پذيرد و از گفتمان‌هاي غالب زمان و مكان توليد تأثير مي‌پذيرد. در اين پژوهش گفتمان‌‌هاي غالب اقتباس سينمايي قرن بيست و يكم مكبث در اقتباسي با عنوان  اسكاتلند، پي‌‌ اي به كارگرداني بيلي موريست (2001) تحليل شده است. بررسي و تحليل دقيق گفتمان‌ها در اين اقتباس نشان مي‌‌دهد كه چگونه اقتباس‌‌هاي سينمايي آثار ادبي از بافت اجتماعي و فرهنگي خود تأثير مي‌‌پذيرند. به‌‌سخن ديگر، موريست نمايشنامة قرن شانزدهم شكسپير را در بطن گفتمان‌‌هاي دوران نوين، يعني هزارۀ سوم ميلادي، باز‌‌آفريني و اثر نويني را خلق كرده ‌‌ است. در اين تحقيق از نظريه اقتباس ليندا هاچن و الگوي گفتگوي متن‌آميختگي رابرت استم به‌‌عنوان چهارچوب نظري و روش تحقيق بهره برده‌‌ام. اين مطالعه نشان داده كه چگونه در دنياي امروز، قدرت‌‌طلبي، ثروت‌اندوزي، تبعيض‌‌ اجتماعي و بي‌‌عدالتي به شكل‌هاي مختلف هم‌چنان ادامه يافته است و چگونه صاحبان قدرت و ثروت با استفاده از شيوه‌‌هاي نوين و پيچيده‌‌تر، به استثمار فرودستان جامعه پرداخته‌اند. به سخن ديگر، موريست با اقتباس خلاقانۀ خود از نمايشنامۀ قرن شانزدهم شكسپير براي بيان چالش‌ها و معضلات جهان معاصر استفاده و اثر جديدي خلق كرده است.