بازنمايي گفتمان گذشته در متون روايي ديداري: مطالعۀ موردي فيلم‌هاي گذشته و پلۀ آخر

سينما همچون ديگر متون نوشتاري و ديداري، بازتاب‌دهندۀ ارزش‌هاي فرهنگي و اجتماعي است و از اينرو مي‌تواند در تحليل‌هاي بين‌رشته‌اي زباني و فرهنگي مورد توجه قرار گيرد. تحليل گفتمان اين‌گونه متون، يكي از روش‌هايي است كه مي‌تواند ارتباط متن با جامعه را از منظر جزييات به كاررفته در متن بررسي كند و يافته‌هاي ارزشمندي را فراروي پژوهشگران قرار دهد. از ميان همۀ روش‌هاي تحليل گفتمان، روش لاكلاو و موفه، روشي كارآمد در بررسي‌هاي متوني است كه در آنها ارجاعات مربوط به اجتماع اهميت دارد. اين روش از يك‌سو ريشه در ماركسيسم دارد و از سويي از منظر پساساختارگرايي به پديده‌ها نظر مي‌كند. هدف اين پژوهش، ارائۀ الگويي براي گفتمان‌هاي مربوط به گذشته در متون روايي است؛ زيرا به نظر مي‌رسد امروزه، گذشته در متون روايي ديداري به مسئله تبديل ‌شده است و از اين منظر، بررسي درون‌مايۀ گذشته در متون معاصر اهميت بسياري دارد. اين پژوهش قصد دارد با روش تحليل گفتمان لاكلاو و موفه و از طريق بررسي نشانه هاي متن، به تحليل بين‌رشته‌اي گذشته‌گرايي در دو فيلم پلۀ آخر و گذشته بپردازد. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي‌دهد، گذشته در اين متون به صورت گفتمان‌هاي متفاوتي، ازجمله حذف، جبران، بازگشت و تثبيت بازنمايي شده است. هر يك از اين گفتمان‌ها نمايندۀ خاص مواجهۀ با گذشته از سوي طبقات مختلف در جامعۀ امروز ايراني است.