بررسي و تحليل تنازع يا نقش دوسويه در دستور زبان فارسي

بحث دستوري تنازع به اين معناست كه يك واژه يا گروه، در جمله‌هاي زبان فارسي، دو نقش داشته باشد. در مقالات و كتاب‌هاي دستور زبان فارسي، دربارة تنازع يا نقش دوسويه، ابهام و اختلاف‌نظر وجود دارد. در اين گفتار، تنازع در دستور زبان فارسي بررسي و تحليل مي‌شود؛ نيز كوشش شده است به اين پرسش‌ها پاسخ داده شود: 1) تنازع در منابع دستور زبان فارسي در انواع جمله‌ها چگونه تبيين شده است؟ 2) چه ارتباطي ميان بحث تنازع و مقوله‌هاي ابهام، واحدهاي زبَرزنجيري، حذف (كاهش) و ژرف‌ساخت جمله‌هاي زبان وجود دارد؟ 3) قائل‌شدن به تنازع در جمله‌هاي زبان فارسي به تناقض و تضاد با كدام مباحث و قواعد دستوري انجاميده است؟ نگارندگان براي پاسخ به پرسش‌ها ابتدا ديدگاه پژوهشگران دستور زبان فارسي را به‌روش توصيفي تبيين كرده‌اند؛ سپس به‌شيوة تحليلي به بررسي و نقد آراي منابع دستوري پرداخته‌اند. نتيجة پژوهش نشان مي‌دهد در نحو زبان فارسي، هر واژه يا گروه در محور هم‌نشيني در جمله تنها يك نقش مي‌پذيرد و علت وقوع تنازع، آميختن صورت با معنا و دو جملة مستقل انگاشتن جملة مركب است؛ به همين سبب تنازع با مقوله‌هاي حذف، تأويل جملة مركب، ابهام و وابسته‌پذيري تداخل يافته است.