مروري نظام‌مند بركاربرد داده‌كاوي در كتابخانه‌هاي ديجيتال

زمينه و هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسايي كاربردهاي داده‌كاوي در ارائه خدمات، مجموعه‌سازي و مديريت كتابخانه‌هاي ديجيتالي صورت گرفته است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع مطالعات كاربردي و به لحاظ روش در زمره پژوهش هاي كيفي است كه به روش مرور نظام‌مند انجام شده است. براي اين منظور مقالات از طريق جستجو در پايگاه هاي‌ اطلاعاتي«اشپرينگر»، «امرالد»، «پروكوئست»، «وب‌آو ساينس»، «گوگل اسكالر»، «ساينس دايركت» و «سمنتيك اسكالر» بدست آمده است. مقالات بين بازۀ زماني 2000 تا 2021  تحليل  و از الگوي مرور سيستماتيك كيچنهام و چارتر (2007) پيروي شد. با توجه به معيارهاي موردنظر تعداد 1296 مقاله بعد از پالايش اوليه استخراج شده است و از بين اين مقالات با بررسي عنوان 77 مقاله مرتبط با موضوع شناسايي و وارد بررسي نهايي از طريق بررسي متن كامل شده است كه در نهايت تعداد 29 مقاله براي تحليل نهايي انتخاب شدند. براي تجزيه و تحليل اطلاعات از روش كدگذاري محتواي كيفي استفاده و تجزيه‌و‌تحليل محتوا از سوي دو كدگذار انجام شد. ميزان توافق ارزيابان براساس فرمول مايلز و هابرمن براي تحليل‌هاي انجام شده 78/5 محاسبه شد. يافته‌ها: بر اساس نتايج تحليل كيفي در اين پژوهش، 75 مضمون پايه، 13 مضمون سازمان‌دهنده و 3 مضمون فراگير «خدمات ديجيتال»، «مديريت كتابخانه ديجيتال» و «مجموعه‌سازي ديجيتال» شناسايي شده است كه در مجموع كاربرد داده‌كاوي در كتابخانه‌هاي ديجيتال را به تصوير كشيده است. نتيجه‌گيري: با استفاده از تكنيك‌هاي داده‌كاوي در كتابخانه‌هاي ديجيتال مي‌توان اطلاعات متنوعي را به صورت يكپارچه در طبقات مختلفي ذخيره نمود تا كاربر‌ نهايي بتواند به نيازهاي اطلاعاتي خود در كمترين زمان ممكن  پاسخ دهد. از طرفي ديگر، كتابخانه ها نيز مي‌توانند منابع كاربردي‌تري را از طريق تحليل علاقه‌مندي هاي اطلاعاتي كاربران خود تهيه كنند و اين نكته در شرايطي كه كتابخانه ها با مشكلات مالي روبرو هستند، مي‌تواند نقطه عطفي در نظر گرفته شود.