بررسي زمينه‌هاي تقلب علمي در دانشجويان و ارائه راهكارهاي بازدارنده

زمينه و هدف: تقلب علمي يكي از پديده‌هاي جديد فضاي آكادميك در ايران است كه ابعاد و انواع مختلفي را در برمي‌گيرد؛ بنابراين شناخت و ريشه‌يابي آن، مسئله اين پژوهش است. براين‌اساس هدف اصلي پژوهش حاضر، بررسي زمينه و مولفه‌هاي  نهادي و فردي تأثيرگذار بر شكل‌گيري تقلب علمي در ايران و ارائه راهكارهاي سياستي توسط تصميم‌گيران است. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، توصيفي از نوع كيفي است. جامعه آماري پژوهش شامل ۱۵ نفر از خبرگان دانشگاهي است كه به روش قضاوتي و گلوله‌برفي انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوري داده‌ها را پرسش‌نامه محقق ساخته است كه طي سه مرحله (به شيوه رفت‌وبرگشت) شاخص‌يابي با استفاده از فن دلفي، تكميل شد و اعتباريابي الگوي مفهومي پژوهش با بهره‌گيري از نظر خبرگان صورت پذيرفت. نتايج: يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه عوامل مؤثر بر بروز تقلب در دانشگاه‌هاي ايران شامل دو دسته مؤلفه فردي و سيستمي و ۲۱ شاخص مرتبط با اين مؤلفه‌ها است. عوامل فردي مربوط به ويژگي‌هاي ذاتي و شخصيتي دانشجويان ازجمله: نداشتن ايده، عدم توانايي مديريت زمان، عدم احساس گناه، كمبود بعضي مهارت‌ها و همچنين بعضي نواقص در اساتيد از جمله: دانش ناكافي، عدم ايجاد انگيزه كافي در بين دانشجويان و غيره است. عوامل سيستمي يا نهادي نيز بيشتر ناشي از قوانين ناقص و ناكافي دانشگاه‌ها، آموزش نامناسب اين مراكز و عدم توجه كافي به مقوله كپي‌برداري و سرقت علمي است. نتيجه‌گيري: در پايان بر اساس هر دو دسته مؤلفه تأثيرگذار فردي و سيستمي، راهكارهايي به شكل عملي براي مقابله با تقلب علمي در دانشگاه‌ها ارائه داده است.