معماري اطلاعات وبگاه پژوهشگاه‌ها (مطالعه موردي: وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران)

زمينه و هدف: پژوهشگاه‌ها به‌عنوان سازمان‌هايي مأموريت‌گرا، وظيفه پاسخگويي به پرسش‌هاي جامعه را در حوزه‌هاي تخصصي دارند و ازاين‌رو بايد بتوانند برون‌داد خود را به نحو مؤثري به كاربران هدف خود عرضه نمايند. رسيدن به چنين هدفي نيازمند بهره‌گيري صحيح از اصول معماري اطلاعات براي سازماندهي مناسب بستر اطلاعاتي است كه پژوهشگاه‌ها در آن با مخاطبان خود تعامل دارند؛ بنابراين بررسي و ارزيابي معماري اطلاعات وبگاه پژوهشگاه‌ها، به‌عنوان بستر ارتباطي اصلي آن‌ها با كاربرانشان، از اهميت خاصي برخوردار است. هدف پژوهش حاضر ارزيابي وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران از منظر معماري اطلاعات است. روش پژوهش: روش پژوهش مبتني بر تحليل محتوا و ارزيابي موردي است و با استفاده از مشاهدات مستقيم و سياهه‌هاي وارسي و در اسفندماه سال ۱۴۰۰ صورت مي‌گيرد. در اين راستا ابتدا مؤلفه‌هاي محيط اطلاعاتي يعني بافت، محتوا و كاربر وبگاه شناسايي مي‌شوند. سپس با استفاده از سياهه‌هاي وارسي و مبتني بر مؤلفه‌هاي محيط اطلاعاتي به بررسي زيرسيستم‌هاي معماري اطلاعات وبگاه پژوهشگاه پرداخته مي‌شود. سياهه وارسي نظام سازماندهي شامل ۱۴ پرسش اصلي، سياهه وارسي نظام برچسب‌زني شامل ۳۲ پرسش اصلي، سياهه وارسي نظام پيمايش شامل ۲۰ پرسش اصلي و در نهايت سياهه وارسي نظام جستجو شامل ۴۱ پرسش اصلي است. اين سياهه‌هاي وارسي با استفاده از مطالعات كتابخانه‌اي تهيه شده و با كمك پنل خبرگي مورد تأييد قرار گفته‌اند. براي جمع‌آوري و تحليل اطلاعات از نرم‌افزار اكسل استفاده شده است. يافته‌ها: كاربران وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران را مي‌توان به چهار گروه پژوهشگران و دانشجويان، سياست‌گذاران علم و فناوري، كتابداران و اطلاع‌رسانان، و مؤسسات آموزشي و پژوهشي دسته‌بندي كرد. محتواي اصلي اين وبگاه شامل گزارش عملكرد، كتاب، مقاله، طرح پژوهشي، سامانه، رويداد علمي، دوره‌هاي آموزشي، آزمايشگاه، و خدمات مشاركتي مي‌شود. بافت وبگاه مبتني بر گسترش و ارائه خدمات مديريت دانش، مديريت اطلاعات علمي و فناورانه، اطلاع‌رساني اطلاعات علم و فناوري، پشتيباني از سياست‌گذاران علم و فناوري، عمومي‌سازي كاربرد فناوري اطلاعات، همكاري با دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشي و پشتيباني از پژوهش در زمينه علوم و فناوري اطلاعات است. نتايج حاصل از سياهه‌هاي وارسي امتياز اين وبگاه را از منظر نظام سازماندهي 67/6 درصد، سيستم برچسب‌زني 68/4 درصد، نظام پيمايش 65/4 درصد و نظام جستجو 34/8 درصد نشان مي‌دهد. نتيجه‌گيري: وضعيت وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران از نظر نظام‌هاي سازماندهي، برچسب‌زني و پيمايش خوب و از نظر نظام جستجو ضعيف ارزيابي شد. استفاده از طرح سازماندهي مخاطب‌محور در نظام سازماندهي وبگاه، بهره‌گيري از برچسب‌هاي نمايه‌اي در قالب موجوديت‌هاي يكتا در نظام برچسب‌زني وبگاه و استفاده از نوار پيمايش اصلي به‌صورت يكپارچه و با طراحي مشابه در نظام پيمايش وبگاه از جمله نقاط قوت در طراحي معماري اطلاعات وبگاه به شمار مي‌آيد. از سوي ديگر باتوجه‌ به يافته‌هاي پژوهش، براي بهبود نظام جستجو نياز است تا قابليت‌هايي نظير «اصلاح اشتباه‌هاي نوشتاري در پرسمان ورودي»، «متمايز ساختن كلمات ورودي در نتايج بازيابي شده»، «افزودن عملگرهاي منطقي به نظام جستجو»، «امكان جستجو در فراداده‌ها»، «مرتب‌سازي نتايج به‌صورت الفبايي و تاريخي»، و «افزودن فيلترهايي همچون موضوع و سال» موردتوجه قرار گيرند.