بررسي نقش بازيگران سياست خارجي در دوره پهلوي دوم (بر اساس مدل جيمز روزنا)

در اين پژوهش، به‌منظور تبيين عوامل مؤثر بر تصميم‌گيري در عرصه سياست خارجي عصر پهلوي دوم، به بررسي تصميم‌گيرندگان رسمي اين عرصه پرداخته مي‌شود. اين پژوهش بر اساس مدل جيمز روزنا، پنج عامل مورد نظر اين مدل يعني عامل فردي، نقشي، دولتي، اجتماعي و بين‌المللي را مورد تفكيك و بررسي قرار مي‌دهد. در اين راستا، بازيگران عرصه سياست خارجي اين دوره، بازشناسي شده و قدرت و ميزان تأثيرگذاري هريك در قالب متغير‌هاي پنج‌گانه روزنا مورد كنكاش قرار مي‌گيرد. استبداد در عرصه تصميم‌گيري در اين دوره موجب تقليل نقش ساير مؤلفه‌ها از جمله تصميم‌گيرندگان بوروكراتيك سياست خارجي كشور (قوه مجريه، دربار و قوه مقننه) شده بود و فعاليت اين نهادها صرفاً در تأييد اوامر شاه خلاصه مي‌شد. تصميم‌گيرندگان به‌جاي تصميم‌گيري بر اساس اصول، خط‌مشي و قواعد سازماني، خود را در مقابل فرد (شاه) پاسخگو مي‌دانستند و معيار ارتقاي افراد نيز نه بر اساس شايستگي و لياقت، بلكه برمبناي ميزان وفاداري به شخص شاه سنجيده مي‌شد. به اعتقاد نويسنده، در اين دوره تصميمات حوزه سياست خارجي متأثر از عناصر شناختي و عموماً توسط شاه اخذ مي‌شد و در بين متغير‌هاي پنج‌گانه دخيل، متغير فرد و پس از آن، نظام بين‌الملل بيشترين تأثير را در اخذ تصميمات سياست خارجي داشته‌اند.