پيشنهادي براي طبقه‌بندي قالب‌هاي شعري ادب فارسي بر پايۀ نگرش پيشينيان

قالب‌هاي شعري در ادبيات كلاسيك فارسي را مي‌توان در سه رده طبقه‌بندي كرد: 1. قالب‌هاي رسمي كه برخوردار از واژگان بشكوه و آرايه‌هاي مَدرَسي‌ و اوزان عروضي است و اغلب براي درباريان سروده شده‌ است؛ 2. قالب‌هاي نيمه‌رسمي كه هرچند شاعران بزرگ در آنها طبع‌آزمايي كرده و شاهكارهايي را آفريده‌اند، امّا اقبال دربار به آنها در مقايسه با قالب‌هاي رسمي كمتر بوده است؛ 3. قالب‌هاي غيررسمي كه واژگاني ساده و آرايه‌هايي زودفهم و اوزاني هجايي دارند و براي توده‌هاي مردم گفته شده‌ و معمولاً سرايندگانشان ناشناخته مانده‌اند. قالب‌هاي رسمي اغلب با اقبال و پاداش دربار روبه‌رو مي‌شد؛ اين اقبال گاهي به قالب‌هاي نيمه‌رسمي هم مي‌رسيد، امّا بهرۀ قالب‌هاي غيررسمي، به دليل مقبول نبودن در دربار، ماندن در ادبيات عامّه و راه نيافتن به ادبيات نوشتاري و رسمي بوده است. با غور در متون گذشتگان مي‌توان دريافت كه نگرش پيشينيان، اين طبقه‌بندي را همچون قانوني نانوشته پذيرفته و بدان پايبند مانده بود. جستار حاضر به شيوۀ تحليلي-توصيفي، اين پيشنهاد را مطرح مي‌كند كه اشعار كلاسيك ادبيات فارسي را مي‌توان بر پايۀ نگرش جاافتادۀ پيشينيان كه آن هم با توجّه به اقبال دربار شكل گرفته بود، در طبقات سه‌گانۀ رسمي، نيمه‌رسمي و غيررسمي طبقه‌بندي كرد.