بررسي آوايي زبان عطّار در مختارنامه

زبان عطّار سرشار است از ويژگي‌هاي تمايزبخش صرفي، نحوي و آوايي. اين ويژگي‌ها با انتشار ويراست شفيعي كدكني از منطق‌الطير و ديگر مثنوي‌هاي عطّار بيشتر پيش چشم آمد؛ امّا در اين ميان توجّه بايسته‌اي به مختارنامه نشد. مختارنامه مجموعۀ رباعي‌هاي عطّار است كه در پنجاه فصل فراهم آمده‌است. با توجّه به كهنگي اثر، بررسي زبان آن اهمّيت خاصّي دارد و بر پايۀ آن مي‌توان به برخي از مسائل زباني شعر عطّار پاسخ‌هايي مبتني بر داده‌هاي آوايي داد و نيز پاره‌اي از اشكالات متن را برطرف كرد. داده‌هاي برآمده از مقالۀ حاضر را مي‌توان با داده‌هاي حاصل از بررسي‌ ديگر سروده‌هاي عطّار مقايسه كرد و تصوّر موجود را از ويژگي‌هاي سبكي و زباني اين شاعر دقيق‌تر ساخت. از دست‌آوردهاي اين پژوهش تشخيص لغت نگاهي با ياي معروف و نيز تمايز آوايي تو به معناي تا و لايه از تو به معناي ضمير دوم‌شخص مفرد است كه با دقّت در قافيه‌بندي‌هاي مختارنامه ميسّر شده‌‌است. با توجّه به وزن رباعي‌هاي عطّار نيز مشخّص شد كه بر خلاف برخي از واژه‌ها كه به صورت مخفّف نيز به كار مي‌رفته‌اند، برخي از واژه‌ها تنها به صورت كامل كاربرد داشته‌اند، مانند صورت امري گشاي كه در متن به صورت گشا آمده‌است و بايد اصلاح شود.