بازخواني كاركرد دووجهي طبيعت در قصه‌‌هاي شباني كردي، مطالعۀ موردي چهار قصۀ بخش خاوميرآباد شهرستان مريوان

ادب شباني ازجمله انواع ادبي است كه مغفول مانده است و هر دو گونۀ رسمي و غيررسمي ادب شباني شايستۀ توجّه جدّي پژوهشگران با رويكردهاي ادبي و ميان‌‌رشته‌‌اي خواهد بود. قصه‌‌هاي شباني بخشي از سامان عظيم ادب شباني غيررسمي به‌شمار مي‌‌آيند كه تاكنون در ايران پژوهشي جدي با رويكرد تحليل مضامين شباني بر روي اين متون انجام نشده است. طبيعت در ادب شباني داراي جايگاه ويژه‌‌اي است. پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسي كاركرد دوگانۀ طبيعت (كاركرد تقدسي ـ جادويي و كاركرد پيش‌‌بَرَندگيِ روايت) در قصه‌‌هاي شباني غيررسمي منطقۀ خاوميرآباد شهرستان مريوان بپردازد. بدين منظور از رويكرد تحليل محتوا با گريزهايي به تحليل ساختاري قصه‌‌ها استفاده شده است و جايگاه ويژۀ عناصر طبيعي برجسته‌‌اي چون كوه، غار، آب، آتش، چشمه، سنگ و گياه در قصه‌‌ها بررسي شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌‌دهد كه اولاً، عناصر و مكان‌‌هاي طبيعي در قصه‌‌هاي شباني نقطۀ تلاقي مهم‌‌ترين رويدادهاي قصه است؛ ثانياً، وجود تصاوير جادويي و تقدسي در توصيف طبيعت، انگاره‌‌اي ايجابي مبتني بر ضرورت احترام به طبيعت و زيست‌بوم را در خواننده برمي‌‌انگيزد. ثالثاً طرح‌وارۀ ساخت‌يافته در ذهن خواننده و مخاطب، بستر مناسبي جهت تعميم قداست و توان ماورائي عناصر طبيعيِ توصيف‌شده در قصه، به جهان فيزيكي پيرامون وي فراهم مي‌‌سازد.