تحليل سفر قهرمان در شهريارنامه بر مبناي الگوي سفر قهرمان كمپبل

زمينه و هدف: سفرهاي قهرماني نماد عبور از درياي زندگي و غلبه بر مشكلات آن و دستيابي به كمال است. سفر همچنين نماد استحاله، مواجهه با آزمونهاي دشوار و خطرناك، عبور از تاريكي به روشنايي، از مرگ به زندگي و مانند آنهاست. منظومۀ حماسي شهريارنامه از جمله منظومه هايي است كه در آن قهرمان با سفري مخاطره آميز و پرماجرا روبرو است. ميتوان سفر شهريار را مطابق كهن‌الگوي سفر قهرمان در چند مرحله تحليل كرد. روش مطالعه: پژوهش حاضر مطالعه اي نظري است كه به روش توصيفي تحليلي انجام شده است. محدودۀ مورد مطالعۀ اين پژوهش منظومۀ حماسي-پهلواني شهريارنامه به تصحيح رضا غفوري است كه در بنياد موقوفات ايرج افشار به چاپ رسيده است. يافته ها: جوزف كمپبل با ارائۀ كهن‌الگوي سفر قهرمان در كتاب معروف خود، قهرمان هزارچهره، مراتب سفر قهرمان را در سه مرحلۀ جدايي، تشرّف، و بازگشت شرح داده است. سفر شهريار در اين منظومه تقريباً هر سه مرحله اي را كه كمپبل براي سفر قهرمان درنظر گرفته است، دربر ميگيرد. نتيجه گيري: شهريار به نداي درون پاسخ ميدهد و راهي سفري دشوار ميشود. طلسم عنبر در اين منظومه نخستين آستان است كه شهريار با كوشش و رنج فراوان سرانجام از آن عبور ميكند. او در مرحلۀ دوم يعني آيين تشرّف، وارد جادۀ آزمونها ميشود و در نُه بيشه با دشواريهاي فراواني روبرو ميشود و از آنجا پيروز بيرون مي‌آيد. در اين منظومه ديدار شهريار با دلآرام نمودي از ملاقات او با خدابانوست و فرانك نمودي از زن در نقش وسوسه گر است كه تلاش ميكند شهريار را نابود كند. او در مرحلۀ سوم سفر درنهايت سخره ديو را در بند ميكند و به ايران بازميگردد و نوعي پيروزي براي خاندان خود به ارمغان مي‌آورد. ميتوان گفت بيشتر بخشهاي سفر شهريار با الگوي كمپبل مطابقت دارد.