تحليل وضعيت تاب آوري كالبدي سكونتگاه هاي روستايي در برابر سيلاب (مورد مطالعه: دهستان باقران شهرستان بيرجند)

سيلاب يكي از مهم‌ترين بلاياي طبيعي در نواحي روستايي ايران است. كشور ما با توجه به تنوع بلاياي طبيعي و انساني به عنوان يك كشور داراي مخاطرات متعدد شناخته مي‌شود به‌طوري‌كه از ۴۰ بلاي شناخته‌شده، در مقياس جهاني، بيش از ۳۰ بلاي طبيعي در ايران به وقوع مي‌پيوندد. همچنين در نواحي روستايي شرايط به‌گونه‌اي است كه همزمان با سيلاب، با خشك‌سالي مواجه هستند. تحقيق حاضر به مسئله تاب‌آوري سكونتگاه‌هاي روستايي در برابر سيلاب با تأكيد بر ابعاد كالبدي پرداخته است. ازآنجا كه استان خراسان جنوبي و به‌ويژه شهر بيرجند و مناطق پيرامون آن جزو نواحي مهم سيل‌خيز ايران به شمار مي‌رود، پهنه‌بندي خطرات و تاب‌آوري كالبدي نواحي روستايي در برابر سيلاب اهميت مي‌يابد. هدف تحقيق شناخت درجه سيل‌خيزي و وضعيت تاب‌آوري كالبدي روستاهاي پيرامون شهر بيرجند در برابر سيلاب است. روش تحقيق توصيفي- تحليلي است و جامعه آماري تحقيق روستاهاي دهستان باقران در بخش جنوبي شهر بيرجند و دامنه رشته‌كوه باقران است كه شامل 249 روستا، 9042 خانوار و 34071 نفر جمعيت بر اساس سرشماري عمومي نفوس و مسكن در سال 1395 بوده است. به همين منظور جامعه نمونه تحقيق روستاهاي گليان، ركات سفلي، گيوك سفلي، نوكند و زيني انتخاب گرديد كه مجموعا داراي 160 خانوار و 465 نفر جمعيت بوده است . براي جمع‌آوري اطلاعات از داده‌هاي رسمي و مطالعات ميداني استفاده‌شده است. در مطالعات ميداني برداشت كالبدي از سكونتگاه‌هاي روستايي صورت گرفته و علاوه بر آن مصاحبه با ۲۸ نفر از صاحب‌نظران متخصص در مطالعات روستايي انجام شد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه دامنه شمالي رشته‌كوه باقران از شدت سيل‌خيزي بالايي برخوردار است. سپس دو روستاي نوكند و ركات سفلي با شدت سيل‌خيزي پايين و ۳ روستاي گليان، گيوك سفلي و زيني از شدت سيل‌خيزي بالاتري برخوردارند؛ به علاوه در بين روستاهاي موردمطالعه با بررسي شاخص‌هاي كيفيت بنا، تعداد طبقات، اسكلت بنا، قدمت بنا و كاربري روستاهاي گيوك سفلي و گليان بالاترين سطح تاب‌آوري كالبدي را دارند.