واكاوي مفهوم و مؤلفه‌هاي دينداري موقعيتي در قرآن كريم

دين هنگامي كه از صورت الهي به صورت انساني جلوه‌گر گردد متلوّن و متنوّع مي‌شود و در قالب‌هاي جديدي به نام سنخ‌هاي دينداري ظهور و بروز مي‌يابد. اين مقاله بر آن است تا با بهره گيري از روش تحليل محتواي كيفي به مطالعه‌ يكي از جلوه‌هاي دينداري در قرآن كريم با محوريت «تغيير موضع فرد ديندار بر اثر قرارگرفتن در موقعيت‌هاي مختلف» بپردازد. يافته‌هاي پژوهش نشانگر آن است كه قرآن كريم در بسياري از آيات از فضاي دوقطبي ايمان و كفر خارج مي گردد و فضايي را ترسيم مي كند كه در آن افراد ايمان دارند، اما در برخي از موقعيت ها تغيير مسير مي‌دهند. قرارگرفتن در دينداري موقعيتي بر اثر عواملي از جمله كسب سود و دفع ضرر دنيوي و اخروي، وقوع جامعه در برخي شرايط خاص و عدم آگاهي و شناخت دينداران از ابعاد مختلف مسير دينداري به وجود مي‌آيد. در اين نوع دينداري، جايگاه دين مدام در معرض تغيير و تبديل قرار مي‌گيرد. اين عملكرد به حيات ديني افراد آسيب مي‌رساند و در تقابل با «استقامت» به عنوان يكي از محوري ترين معارف قرآني است. دينداران مي‌توانند با بهره‌گيري از خودشناسي و آگاهي موجبات مصونيت از دينداري موقعيتي را فراهم آورند.