مروري بر مطالعات اجراي طرح پزشك خانواده در نظام سلامت ايران در سال‌‌هاي 1380-1399

مقدمه: اجراي كامل نظام ارجاع و رفع نواقص آن يكي از موضوعات مهم خدمات سلامت در جوامع امروزي است. يكي از تبعات اجراي ناقص نظام ارجاع روستايي هزينه‌هايي است كه به جيب مردم و به نظام يك كشور وارد مي‌شود. از عوامل اصلي در تكميل نظام ارجاع‌،‌ با توجه به متعدد بودن ذينفعان‌، سياست‌گذاران و مجريان دراين طرح، نحوه برقراري ارتباط موثر، در بين گروه‌هاي متعدد و متفاوت اين طرح (پزشك‌، بيمه شده، ماما، بهورز، كادر اجرايي‌، كادر نظارتي و سياست‌گذاران حاكميتي) است. هدف اين مطالعه سنجش ميزان و نحوه پرداختن مطالعات طرح پزشك خانواده به مولفه‌هاي ارتباطي به عنوان شاخص تاثيرگذار در رفع چالش‌‌هاي طرح مي‌باشد.روش بررسي: روش مطالعه حاضر به صورت مروري كتابخانه اي بر روي 40 مطالعه از سال 1380لغايت 1399 انجام شد. جمعيت مورد پژوهش تمامي مقاله‌هاي مرتبط با مولفه‌هاي ارتباطي در طرح پزشك خانواده مي‌باشد. در راستاي انجام پژوهش اطلاعات به روش مطالعه متون از كتابخانه، وب سايت‌‌هاي سازمان‌‌هاي مرتبط منتخب و در راستاي جستجوي نظام‌مند براساس كليد واژه‌هايي مبتني بر 1- طرح پزشك خانواده 2- ارتباطات در طرح پزشك خانواده 3- نظام ارجاع4- چالش‌ها و موانع طرح پزشك خانواده 5- مراقبت‌‌هاي بهداشت و درمان 6- استراتژي‌‌هاي طرح پزشك خانواده روستايي 7-ارتباط موثر در نظام ارجاع‌، جمع آوري و در جدول تطبيقي  حيطه ها مورد ارزيابي و مقايسه واقع شد. جستجوي مقالات به صورت نظام‌مند بر اساس كليدواژه‌هاي مرتبط در پايگاه‌‌هاي داده معتبر و تخصصي به زبان‌‌هاي انگليسي و فارسي Google scholarبه همراه پايگاه‌‌هاي ملي شامل SID، IRANDOC، ISC انجام شد. از مجموع مقالات شناسايي شده‌، پژوهشگر طبق استراتژي پژوهش نسبت به ارزيابي محتواي آن دسته از مقالاتي پرداخت كه به تاثير و اهميت مولفه‌هاي ارتباطي در طرح پزشك خانواده روستايي و نظام ارجاع در بخش بحث و نتيجه‌گيري مقاله مستقيم پرداخته بودند. يافته‌ها: در بررسي اسنادي صورت گرفته از 230 مقاله مرتبط با كليد واژه‌هاي مد نظر محقق‌، در 40 مقاله مشاهده شد كه به موضوع مولفه‌هاي ارتباطي به عنوان شاخص مهم در رفع مشكلات نظام ارجاع درطرح پزشك خانواده در مباحث و نتيجه‌گيري پرداخته شده بود. 4 مولفه‌،رضايت سنجي، عدم آگاهي (آموزش، اطلاع رساني‌، مشاركت) توانمندسازي نيروي انساني‌، ارتقا شاخص‌‌هاي بهداشتي‌، مولفه‌هاي ارتباطي بودند كه شناسايي شدند كه در متن مقالات و نتيجه‌گيري به آن پرداخته شده بود. نتيجه‌گيري: پيشنهاد مي‌شود با بهره‌گيري از تجارب كشور‌‌هاي موفق در زمينه برقراري ارتباط موثردر نظام ارجاع‌، با ايجاد نظام يكپارچه ارتباطي‌، الگوي ارتباطي براي رفع مشكلات طرح پزشك خانواده طراحي گردد. نياز است در مطالعات به تاثير مولفه‌هاي ارتباطي به عنوان شاخص اصلي و متغيير مستقل در رفع مشكلات و چالش‌‌هاي طرح پزشك خانواده پرداخته شود.