برآورد اثر ازدحام مخارج دفاعي بر مخارج بهداشت عمومي در كشورهاي با گروه‌ درآمدي مختلف

مقدمه: افزايش سهم مخارج دفاعي از كل مخارج عمومي ممكن است با توجه به مفهوم هزينه فرصت و از طريق اثر ازدحام، اثر منفي بر سهم مخارج بهداشت عمومي از كل مخارج عمومي داشته باشد. شدت اين اثرگذاري مي‌تواند با توجه به سطح درآمد تغيير كند. بر اين اساس، هدف اصلي اين مطالعه برآورد اثر ازدحام مخارج دفاعي بر مخارج بهداشت عمومي در كشورهاي با گروه درآمدي مختلف مي‌باشد. روش پژوهش: مطالعه توصيفي - تحليلي و كاربردي حاضر با استفاده از داده‌هاي پانل 90 كشور دنيا (شامل ايران) طي دوره‌ زماني 2018-2000، به برآورد اثر ازدحام مخارج دفاعي بر مخارج بهداشت عمومي با تفكيك كشورهاي مورد مطالعه به سه گروه درآمدي شامل كشورهاي با درآمد كم و پايين‌تر از متوسط، كشورهاي با درآمد بالاتر از متوسط و كشورهاي با درآمد بالا و هم‌چنين، بررسي اثر متقاطع مخارج دفاعي و درآمد سرانه بر مخارج بهداشت عمومي كل كشورهاي نمونه پرداخت. داده‌هاي مورد استفاده نيز از پايگاه داده‌اي سازمان بهداشت جهاني، شاخص‌هاي توسعه جهاني متعلق به بانك جهاني و SIPRI گردآوري شدند. هم‌چنين، برآورد مدل‌ها در قالب داده‌هاي پانل پويا و با استفاده از تحليل‌هاي مانايي و هم‌انباشتگي پانلي و روش برآورد گشتاورهاي تعميم‌يافته (GMM) در نرم‌افزار Eviews10.0 صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان مي‌دهد كه اثر ازدحام مخارج دفاعي بر مخارج بهداشت عمومي بر حسب كشش و براي كشورهاي با درآمد پائين و كمتر از متوسط، كشورهاي با درآمد بالاتر از متوسط و كشورهاي با درآمد بالا به‌ترتيب معادل، 0/654-، 0/453- و 0/316- برآورد شده است. اثر متقاطع مخارج دفاعي و درآمد سرانه بر مخارج بهداشت عمومي كل كشورهاي مورد مطالعه نيز مثبت و معادل 0/112 مي‌باشد. نتيجه‌گيري: اثر ازدحام (منفي) مخارج دفاعي بر مخارج بهداشت عمومي براي تمام كشورها با گروه‌هاي درآمدي مختلف تأييد مي‌شود؛ اما با افزايش سطح درآمد سرانه، اين اثر ازدحام از لحاظ جبري كاهش مي‌يابد. بر اين اساس اتخاذ سياست‌هاي لازم در جهت تأمين امنيت بدون صرف مخارج دفاعي بالا بالاخص در كشورهاي با درآمد سرانه پائين به‌منظور جلوگيري از كاهش مخارج بهداشت عمومي، ضروري است.