تأثير محلول‌پاشي سيتوكينين بر صفات مورفوفيزيولوژيكي، عملكرد و اجزاي عملكرد سياه دانه (.Nigella sativa L) تحت شرايط تنش شوري

شوري به‌عنوان يكي از مهمترين تنش‌هاي غيرزنده سبب كاهش رشد، نمو و عملكرد گياهان شده و كاربرد تنظيم كننده‌هاي رشد، يكي از راهكارهاي مفيد جهت كاهش اثرات نامطلوب تنش شوري در گياهان مي‌باشد. به‌منظور بررسي تأثير محلول‌پاشي سيتوكينين بر صفات مورفوفيزيولوژيكي، عملكرد و اجزاي عملكرد سياه‌دانه، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در گلخانه اجرا گرديد. فاكتورهاي آزمايش شامل شوري در پنج سطح 0، 3، 6، 9 و 12 دسي زيمنس بر متر محلول‌پاشي سيتوكينين در سه غلظت صفر، 100 و 200 ميكرومولار بود. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه شوري بر تمام صفات مورد بررسي اثر معني‌داري داشت. تنش شوري، نشت يوني و پرولين را افزايش و ساير صفات را كاهش داد. بيشترين عملكرد دانه با 2.24 گرم در بوته در تيمار شاهد و كمترين آن با 0.81 گرم در بوته در غلظت 12 دسي‌زيمنس شوري بدست آمد. سيتوكينين بر تمام صفات مورد بررسي به‌جز كلروفيل a، پرولين و تعداد كپسول در بوته اثر معني‌داري داشت. محلول‌پاشي سيتوكينين سبب كاهش اثرات نامطلوب تنش شوري در گياه سياه‌دانه گرديد و غلظت 100 ميكرومولار نسبت به غلظت 200 ميكرومولار سيتوكينين از كارايي بالاتري برخوردار بود. كم‌‌ترين عملكرد دانه (1.51 گرم در بوته) در تيمار عدم كاربرد سيتوكينين و بيشترين عملكرد دانه (1.83 گرم در بوته) در غلظت 200 ميكرومولار سيتوكينين مشاهده شد. محلول‌پاشي سيتوكينين روي تمام صفات موفوفيزيولوژيكي مورد مطالعه در شرايط تنش شوري اثر گذار بود. در شرايط تنش شوري، كاربرد سيتوكينين فقط بر تعداد دانه در كپسول اثرگذار بود و بر عملكرد و ساير صفات مرتبط با عملكرد اثر معني‌داري نداشت. نتايج بدست آمده نشان داد كه محلول‌پاشي سيتوكينين در شرايط تنش شوري ممكن است سبب بهبود برخي صفات شود ولي اين امر به‌منزله افزايش قطعي عملكرد و اجزاي عملكرد در شرايط تنش شوري نبوده و ممكن است تغييري در عملكرد دانه حاصل نشود.